Sultan İkinci Abdülhamid Han’ın tahta çıkışının 25. sene-i devriyesi, yeni bir asrın, 20. yüzyılın başlangıcına tesadüf ediyordu. Bu vesileyle, sadece memleket dâhilinde değil, diğer Müslüman coğrafyalarda da ihtişamlı merasimler icra edilmiş, sultana Avrupa’dan ve Müslüman ülkelerden birçok hediye gönderilmişti…
Osmanlı’da tahtta bulunan padişahın vefatı yahut saltanattan hal‘i durumunda, yerine geçen padişahların cülusları merasimle yapılır ve hiç vakit kaybetmeden yeni padişaha biat edilirdi. Eğer padişah gece vefat etmişse, merasim sabah erkenden yapılırdı. Yeni padişahın cülus günü ve saati, teşrifatçı tarafından merasime iştirak edecek olanlara ivedilikle bildirilirdi. Bu uygulama aynı şekilde Sultan İkinci Abdülhamid için de yapılmış ve devlet erkânı hemen onu padişah ilân ederek biat etmişlerdir.
31 Ağustos 1876 Perşembe günü veliaht Abdülhamid Efendi, annesinin Nişantaşı’ndaki konağından alınarak Topkapı Sarayı Hırka-i Saadet Dairesi’ne getirilmiştir. Şeyhülislam Hayrullah Efendi’nin, Beşinci Murad’ın hastalığının düzelmemesi sebebiyle sultanın “şer‘an münhali” olduğunu belirten fetvası okunmuştur. Evvela şeyhülislam ve sadrazam, burada Şehzade Abdülhamid’i tahta davet edip ona biat etmişlerdir. Biat merasimine katılacak ulema, vezirler, devlet erkânı vs. şeklinde liste bir hayli uzadığı için merasimin devamı Dolmabahçe Sarayı’nda yapılmıştır.
Sultan İkinci Abdülhamid Han, tahta çıkınca üç gün üç gece şenlik yapılmasını emretmiş, her yönden beş vakit toplar atılmış, sokaklara tellallar koşturulmuş, binalar ve gemiler bayraklarla süslenmiş, akşamları fener alayları düzenlenmiştir. Cülusun dördüncü günü Naime Sultan’ın doğumuna, beşinci günü Sultan Abdülhamid’in veladet gününe rastlaması ve yedinci günü kılıç alayı icrası sebebiyle cülusun ilk haftası şenlik ve donanmalarla geçmiştir.
Osmanlı tarihi boyunca her yıl tekrarlanan cülus yıldönümü merasimi âdetini, Sultan Abdülhamid Han, bir marka hâline getirerek 1901 senesinde, tahta çıkışınının 25. yıldönümününe özel büyük bir merasim tertip etmiştir.
İkinci Abdülhamid Han, tahta çıkışının sene-i devriyesini, devlet protokol nizamı içerisinde yaparak devrin son derece karışık ve değişkenlik gösteren politik havası içerisinde Osmanlı padişahının ve devletin gücünü herkese göstermeyi hedeflemişti.
Yazının tamamını Yedikıta Dergisi 174. sayısından (Şubat 2023) okuyabilirsiniz.
