Sayı: 122 / Ekim 2018
Şiirin 7 Sultanı Onlar sultandı… Bir tarafta kılıçlarıyla İslâm sancağını 3 kıtada dalgalandırırken diğer tarafta kalemleriyle gönülleri fethettiler. Birçok Osmanlı padişahı yüksek yönetim kabiliyetinin yanında kalemi kuvvetli birer şairdi. Hatta bazılarının divanı bile vardı. İşte bu şiirin sultanlarından 7 tanesini sizlerle buluşturuyoruz...
1. İkinci Murad Han (Murâdî)
Sultan İkinci Murad Han, devletin başına geçtikten sonra, ilim ve edebiyata büyük önem vermiştir. Sultanın şairliği hakkında Sehî Bey, Tezkire’sinde tezkiresinde çok üstün derecede güzel, derin manalı şiirler söylediğini, hatta konuşurken bile çoğu vakit, hislerini nazım hâlinde ifade ettiğini aktarır. Şiirlerinin çoğu tasavvufidir. Sultan “Murâdî” mahlasını kullanmıştır.
Murâdî’den bir beyit:
Varalım bir iki gün zikredelim Mevlâ’yı
Bize ısmarladılar mı bu yalan dünyayı?
2. Fatih Sultan Mehmed Han (Avnî)
Fatih, devrinin sayılı şairlerindendir. Şiirlerinde“Avnî” mahlasını kullanmıştır ve divanı mevcuttur. Dünya tarihinde; zaferleri kadar, ilme ve sanata verdiği önemle de dikkatleri üzerine toplayarak, yepyeni bir devir açan Fatih Sultan Mehmed Han; şairlikte de devrinin büyük şairleri ile kıyas edilebilecek seviyededir.
Avnî’den bir beyit:
İmtisâl-i “Câhidû fllâh” olupdur niyyetüm.
Dîn-i İslâm’ın mücerred gayretidür gayretüm.
(Niyetim Cenab-ı Hakk’ın Kur’ân-ı Kerîm’de buyurduğu “Allah yolunda hakkıyla cihad edin” emrine uymaktır. Gayretim sadece din gayretidir.)
3 İkinci Bayezid Han (Adlî)
Şair, bestekâr ve hattat bir padişah olarak bilinen Sultan İkinci Bayezid Han, mükemmel bir tahsil görmüş, tarih ve edebiyat sahasında esaslı bir kültür sahibi olmuştur. “Adlî” mahlasıyla yazdığı şiirleri, oğlu Yavuz Sultan Selim’in emriyle küçük bir divan hâlinde toplanmıştır.
Adlî’den bir beyit:
Şeh oldur ki kulluğun etti senin
Kulun olmayan şeh gedâ yaraşur
(Gerçek padişah odur ki sana kulluk eder, senin kulun olmayan hükümdara ancak kölelik yaraşır.)
4. Yavuz Sultan Selim Han (Selîmî)
Selîmî mahlasıyla kaleme aldığı şiirlerinde Yavuz Selim Han’ın iç dünyasının zarafetini görmek mümkündür. Yavuz Sultan Selim, siyasî ve askerî dehâsı yanında, ilmî ve bilhassa edebî bir hüviyeti de şahsiyetinde mezcedebilmiş büyük ve kudretli bir hükümdardır. Ayrıca divan sahibi bir padişahtır.
Selîmî’den bir kıt’a:
Milletimde ihtilâf u tefrika endîşesi
Kûşe-i kabrimde hattâ bî-karâr eyler beni
İttihâd oldu hücûm-ı hasmı def’e çâremiz
İttihâd olmazsa dâim dâğdâr eyler beni
(Milletimin anlaşmazlık ve parçalanma endişesi beni kabrimde bile rahatsız eder (kemiklerimi sızlatır). Düşman hücumunu defetmek için tek çare birlik-beraberliktir. Şayet bu olmazsa beni ebedî gönlümden yaralar.)
5. Kanuni Sultan Süleyman (Muhibbî)
Kanunî, Osmanlı padişahları içinde en çok şiiri olan hükümdardır. Kanuni’nin; devlet işlerinin arasında binlerce şiirden oluşan bir “divan” vücuda getirebilmesi hayret edilecek bir muvaffakiyettir. Ömrü boyunca seferden sefere koşmuş, devleti zaferden zafere koşturmuş olan Kanunî’nin divanı, son derece ustaca söylenmiş gazellerden oluşur. Çok şiir yazmasına rağmen eserlerinde hiçbir zaman tekdüzeliğe düşmediği görülmektedir...
Muhibbî’den bir beyit:
Halk içinde mu‘teber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihânda bir nefes sıhhat gibi
6. Sultan İkinci Selim Han (Selîmî)
İkinci Selim Han, divan sahibi şairlerden olup devrinin önde gelen sanatkârları arasındadır. Kendinden evvelki Osmanlı padişahları gibi o da kuvvetli bir şairdi. Millet Kütüphanesi’ndeki Ali Emirî koleksiyonunda kıymetli bir divanı vardır. Dedesi Yavuz Sultan Selim gibi “Selîm” ve “Selîmî” mahlasıyla şiirler yazmıştır.
Selîmî’den bir beyit:
Biz bülbül-i muhrik-dem-i gülzâr-ı frâkız
Âteş kesilür geçse sabâ gülşenimizden
(Biz ayrılık gülbahçesinin yanık sesli
[yakıcı nefesli] bülbülüyüz. Sabâ
rüzgârı gülbahçemizden geçse [bizim
harâretimizden dolayı, âdeta] ateş
kesilir!)
7. Sultan Üçüncü Mehmed Han (Adlî)
Devrinin en büyük âlim ve şairlerinden eğitim gören Üçüncü Mehmed Han’ın sade ve samimi mısraları, onun devlet idareciliği yanında kaleminin kuvvetini de ortaya koyar. Üçüncü Mehmed Han, Adlî mahlasıyla şiirler yazmıştır. Divanının mevcudiyeti hakkında bilgi yoktur.
Adlî’den bir beyit:
Yokdurur zulme rızâmız adle biz mâilleriz
Gözleriz Hakk’ın rızâsın emrine kâilleriz
(Zulme asla rıza göstermeyiz. Adalet taraftarıyız. Her işimizde Cenab-ı Hakk’ın rızasını gözler, emrine imtisal ederiz.)
Daha fazlası 7'LERLE TARİHİNİ KEŞFET kitabında!
Matrakçı Nasuh’un 7 Minyatürü İle Dünya Turu “16. Yüzyıl Dâhisi” Matrakçı Nasuh’un tarihçilik ve silahşorluk gibi birçok meziyetinin yanında ressamlık ciheti de kültür tarihimizde ayrı bir ehemmiyete sahiptir. Onun minyatürleriyle Topkapı Sarayı’nın farklı bir çehresine şahitlik ederken Halep şehrini tüm ayrıntılarıyla müşahede imkânı bulmaktayız. Geçmiş zamanların az bilinen seyyahı ve ressamı Matrakçı Nasuh’un 7 minyatürü ile dünya turuna çıkmaya ne dersiniz?
1. İstol-Belgrad (Macaristan)
Matrakçı Nasuh’un külliyatlı eseri Süleymannâme’nin 1542-43 yılları arasındaki bölümü Tarih-i Feth-i Şikloş, Estergon ve İstol-Belgrad ismini taşımaktadır. Eserde yer alan minyatürler arasında Osmanlıların "İstol-Belgrad” dedikleri, bugün Macaristan'daki Stuhlweissenburg şehri de yer alıyor.
2. İstanbul (Türkiye)
Matrakçı Nasuh’un Anadolu, Irak ve İran’da bulunan şehirleri ve güzergâhını tasvir ettiği Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn adlı eserinin ilk tasvirinde tafsilatlı bir İstanbul minyatürü yer almaktadır. İki sayfalı bu minyatürde sağda tam sayfa sur içi İstanbul’u tasvir edilirken sol tarafta Galata ve Haliç görülüyor. İstanbul’un surları ve kapıları ile Topkapı Sarayı, Ayasofya, Sultanahmet Meydanı, Kapalıçarşı İstanbul tasvirinde yer alan mekânlar arasında.
3. Tebriz (İran)
Kanuni Sultan Süleyman’ın Irak ve İran üzerine 1534’te yaptığı seferlerin bir durağı da Tebriz idi. Sefere katılan Matrakçı Nasuh Tebriz’i yuvarlak bir sur içinde tasvir etmişti. Ayrıca minyatürdeki hayvan tasvirleri dikkat çekicidir.
4.Halep (Suriye)
Suriye’nin içinde bulunduğu iç karışıklıklar sebebiyle günümüzde büyük zarar gören Halep Kalesi’nin ayrıntılı bir çizimine yer vermiş Matrakçı Nasuh. Tasvirde yer alan Halep’teki iç kale şehrin tam ortasına oturtulmuş ve etrafı bir hendekle çevrili olarak tasvir edilmiş. Kalenin estetik yuvarlak yapısının ön plana çıktığı minyatürde ayrıca tarihî Halep şehrini ayrıntılı temaşa etmek de mümkün.
5.Cenova (İtalya)
Nasuh, Barbaros Hayreddin Paşa’yla çıktıkları Fransa seferi sırasında yol üzerinde bulunan İtalyan şehirlerini resmetmeyi de ihmal etmemişti. Reggio (Rice) Kalesi’nin yanında Cenova gibi İtalya’nın mimarî ve sanat açısından büyük öneme sahip şehri Matrakçı’nın ellerinde yeniden şekillenmiştir.
6.Marsilya (Fransa)
Matrakçı Nasuh, Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki donanmayla Fransa’ya yaptığı seferde yol boyunca yer alan liman şehirlerini de resmetmişti. Yolculuk sırasında başta Marsilya olmak üzere Nice, Toulon gibi Akdeniz limanlarının ayrıntılı tasvirleri yer almaktadır.
7.Bağdat (Irak)
Tıpkı Halep gibi birçok yıkıma maruz kalan İslâm coğrafyasının kadim şehri Bağdat’ın 16 yüzyıldaki tasviri. Nasuh’un kendine has üslup ve renkleriyle resmettiği Bağdat minyatürü tarihî coğrafyamıza ışık tutacak ayrıntıları içinde saklıyor.
Devletin Bekâsı İçin 7 Tavsiye (Nizamülmülk'ün Siyasetnâme'sinden) Devlet idare etmek ahlâk ve adalet gibi iki temele dayandığı için tarih boyunca âlimler, devlet adamlarını ikaz etmişler, yazdıkları eserlerle onlara nasihat ve tavsiyelerde bulunmuşlardır. Bu tür eserlerin en meşhurlarından biri de yarım asırlık devlet adamlığı tecrübesine sahip Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün Siyasetnâme’sidir. Vefatının üzerinden asırlar geçse de yaptığı tavsiyeler ve nasihatler hâlâ devlet idaresinde olmazsa olmazları bizlere aktarıyor.
1. Devlet, kolay kolay herkese nasip olmayacak büyük bir nimettir. Bu nimete sahip olan kimse, âhirette büyük bir külfetle de karşı karşıya olduğunu bilmelidir. Fırsat eldeyken devletin malını devlet için harcamalı, dünyalık yığmak yerine âhiret için hazırlık yapmalıdır. Kendisi son derece rahat yaşarken halkı yoksulluk çeken devlet adamını çetin bir hesabın beklediği çok açıktır. Hazret-i Ömer (r.a.) dahi bu azaptan korkuyorsa, diğerlerinin vay haline!
2. Devlet işlerinde vazife yapanlar, başkalarının hakkına çok kolay ulaşabildikleri, bütün gücü kendilerinde gördükleri için, yaptıkları her iş kayıt altında olmak zorundadır. Devletin vazifelendirdiği birisi, mazlumun, yetim ve fukaranın hakkını yerse, vay o devletin haline!
3. Herkes liyakatine göre değerlendirilmelidir. Kişide aranması gereken şey mal mülk değil hünerdir. Soyu sopu belli olan kimseler varken devlet vazifesi ne idüğü belirsiz olanlara verilmemelidir. Devletin bekası için, ehil olmayan kimselere iş buyrulmamalıdır. Bir kişiye birden fazla iş yükleyip, onlarca kişiyi işsiz bırakmak akıl kârı değildir. Devlet adamı bunun dengesini gözettiği sürece iyi bir devlet adamıdır. Aksi takdirde saltanatının zeval bulması çok yakın olacaktır.
4. Devlet işlerinde dini bütün, Allah korkusu olan, haram yemekten kaçınan bir yardımcıyı herkes ister. Ancak aksi durumda, yardımcı yerine bir casus beslenmiş olur. Bu da devletin bekâsını temelinden sarsacak mahiyette bir olumsuzluktur.
5. Devlet işlerinde vazife yapanlar, iyi ya da kötü olabilirler. Halk, iyileri hayırla anarken kötüleri nefretle yâd eder. Sevilen bir devlet adamı olmak varken, arkasından kin duyulan biri olmak akıllı kimsenin yapacağı iş değildir. Zira makam mevki geçicidir, kalıcı olan insanlık ve hayırseverliktir.
6. Devlet adamı zulmetmemeli, zulmetmiyorsa bile vazifelendirdiği adamların zulmedip etmediğini bilmelidir. Yoksa mazlumların ettiği ah, eninde sonunda dönüp kendisini bulacaktır.
7. Merhamet son derece güzel bir haslettir. İnsanoğlu yeri geldiği zaman merhametli olmayı da bilmelidir. Acıma duygusu Allah korkusuyla birleşince, adaletli bir devlet adamı ortaya çıkacaktır. Tarih kitapları, taş kalpli nice devlet adamının kalıcı olmadığını ısrarla yazarken bu gerçeğe işaret etmektedir.
Daha fazlası 7'LERLE TARİHİNİ KEŞFET kitabında!
Anadolu'yu Türk-İslâm Yurdu Yapan 7 Beylik Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan, Malazgirt Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasının ardından (26 Ağustos 1071) bazı Türk beyleri ve kumandanlarından Anadolu’ya akınlar yapmasını emretti. Ve bu emir neticesinde birkaç
yıl içinde Anadolu’nun büyük bir kısmı fethedildi. Anadolu Selçukluları devrinde ve onların yıkılmasından sonra birçok beylik kurulmuş ve Türk-İslâm medeniyetini Anadolu’da yaymaya hizmet etmişlerdir.
1. Anadolu Selçukluları (1075-1308)
Her ne kadar beylikten çok devlet hüviyeti taşısa da Anadolu’nun İslâmlaşmasında kilit rol almış Anadolu Selçuklularını burada zikretmemek büyük haksızlık olur. Kurucusu, Selçuklular’dan Arslan Yabgu’nun torunu Kutalmış oğlu Süleyman Şah’dır. Süleyman Şah, zorlu bir mücadelenin ardından İznik’i başşehir yaparak Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurdu. 243 yıl hüküm süren Anadolu Selçukluları, kadim kavim ve kültürlerin yurdu olan bu coğrafyayı Türk vatanı hâline getirmişler ve burada kurulacak yeni bir cihan devletinin temellerini atmışlardır.
2. Dânişmendliler (1071-1178)
Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan beyliklerin ilklerinden ve en büyüklerinden biri olan Dânişmendliler, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması için büyük hizmetler yapmışlardır. Sivas, Malatya, Kayseri, Tokat, Amasya ve civarında hüküm sürmüşlerdir. Küffara karşı başta ilk hükümdar Dânişmend Ahmed Gazi, Gümüştekin Gazi, Emir Gazi yiğitçe savaşmışlardır.
3. Germiyanoğulları (1300-1429)
Germiyanlı Türkmenleri önceleri Malatya civarında iken, Birinci Alaeddin Keykubat zamanında Kütahya havalisine göç etmişlerdi. Birinci Yakub Bey Kütahya merkez olmak üzere Kula, Simav ve Denizli çevresinde beyliğini kurar. Sınırlarını kısa sürede genişleten Germiyanlar, Bizans’ı vergiye bağlar. Germiyan Beyliği’ne Bizans’tan her yıl 100 bin dinar ve kıymetli eşyalar gelmekteydi. Ayrıca Germiyanoğlu zamanında edebî ve ilmî faaliyetler çok canlıydı. Beylikte hizmet gören ilim ve fikir adamları, Germiyan ilinin Osmanlılara geçmesi üzerine Osmanlılar tarafından da himaye edilmiştir.
4. Karamanoğulları (1256-1483)
Selçuklu’nun Ermenek merkezli bir uç beyi olan Karaman Bey, uç bölgelerdeki faaliyetlerine devam etmiştir. Kilikya bölgesinde tehlikeli bir sınıra yerleşmiş olan Karamanlılar, yaklaşık 2 asır bu bölgede hüküm sürmüşlerdir. Kendilerini Selçuklular’ın mirasçısı olarak gören Karamanoğulları, Anadolu’ya Türk kültürünün yayılmasında büyük hizmetleri olmuştur. Karamanoğlu Mehmed Bey’in, 13 Mayıs 1277 tarihinde Konya’da ünlü dil fermanını yayınlayarak, Türkçenin yeniden devlet dili olmasını sağlaması önemli bir anekdottur.
5. Karesioğulları (1297-1369/60)
Karesi Beyliği’nin kurucusu Melik Dânişmend Gazi’nin soyundan gelen Karesi Bey’dir. Selçuklular tarafından Bizans ucuna yerleştirilen Karesioğulları, Germiyanlarla beraber fetihlerde bulunmuşlardır. Çanakkale, Balıkesir ve çevresinde hüküm sürmüşledir. Orhan Gazi zamanında
Osmanlılar idaresine geçen beyliğin ileri gelenlerinden Hacı İlbey, Evrenos Bey Osmanlılar’a büyük hizmetler vermiştir. Ayrıca denizcilikte ileri seviyede olan Karesioğulları, Osmanlı bahriye teşkilatının oluşmasında emsal teşkil etmiştir.
6. Menteşeoğulları (1280-1424)
Antalya’dan gemilerle Muğla kıyılarına çıkan Türkmenler, Menteşe Bey reisliğinde Denizli’ye kadar olan bölgeyi fethetmişlerdi. Muğla, Aydın, Milas, Fethiye ve Denizli civarlarında hüküm süren Menteşeoğulları denizcilikte ileri gitmişlerdi.
7. Saltuklular (1071-1202)
Saltuklular, Anadolu’da kurulan İlk Türk beyliklerinden biridir. Başşehri Erzurum olan bu beylik Erzurum, Bayburt ve civarında hüküm sürmüştür. Sultan Alp Arslan, Malazgirt Zaferi’nin kazanılmasında ve Anadolu’nun fethinde büyük hizmetleri olan Ebu’l-Kasım Saltuk’a Kars, Pasinler, Oltu, Erzurum, İspir, Bayburt ve yörelerini veraset yoluyla çocuklarına da intikal etmek üzere vermiştir.
Not: Anadolu coğrafyasının Türk ve İslam yurdu olmasında birçok beylik hizmetlerde bulunmuştur. Biz burada sadece 7 tanesine yer verebildik. Ayrıntılı bilgi için Çamlıca Basım Yayın’dan çıkan “Osmanlı Tarihi Cild 1” ve “Selçuklular Tarihi Cild 2”yi inceleyebilirsiniz.
Daha fazlası 7'LERLE TARİHİNİ KEŞFET kitabında!
Geçmişten Günümüze Yedi Ramazan Geleneği “Nerede o eski Ramazanlar” diyerek başlar yeni Ramazanlarımız. On bir ayın sultanı olması münasebetiyle farklı bir manevi havayı içinde barındıran Ramazan-ı Şerif, aynı zamanda geçmişten günümüze birçok güzel geleneği de beraberinde getirir. İşte bu mukaddes ayda maddi ve manevi havamızı değiştiren 7 geleneğimiz…
1. Minarelerin Işıltısı Mahyalar
Ramazan ayında ve mübarek gecelerde minareler arasında kurulan mahyaların, Sultan Birinci Ahmed devrinde kullanılmaya başlandığı rivayet olunur. 1614 senesinde Fatih Camii müezzinlerinden Hattat Hafız Kefevî namında bir zat, iki minare arasına ortası yazılı çok sanatlı bir çevre işler ve bu çevreyi hediye olarak Sultan Ahmed Han’a takdim eder. Padişahın çok hoşuna giden bu hediyeden ilham alınarak, dini hükümlere de uygun olmak şartıyla Ramazan gecelerinde minareler arasına çevredeki gibi mahyalar kurulması irade edilir ve bu yenilik ilk defa 1617’de tamamlanan Sultanahmed Camii’nde tatbik edilir.
2.Ferahlatıcı Bir Gelenek:Teravih Şerbeti
Ramazan gecelerinde bal şerbeti ikram etmek Osmanlı Devleti’nde âdet idi. Bu geleneğe Teravih şerbeti adı veriliyordu. Hatta Osmanlı devrinde bu iş için vakıflar kurulmuştu. Bunlardan biri Sultan Dördüncü Mehmed’in annesi Hatice Turhan Sultan’ın Yeni Cami ve yanına yaptırmış olduğu vakıftır. Bu cami ve vakıfta 116 kişi çalışırdı. Bunlar Ramazan ayı geldiğinde iftardan sonra halka şerbet dağıtırlardı. Şayet Ramazan ayı yaza rast gelmiş ise şerbetler içine kar atmak sureti ile soğutularak ikram edilirdi. Bu geleneğin bugün de uygulandığı yerler mevcuttur.
3.Talebelerin Ramazan Vaazları
Medreselerde okuyan talebeler Osmanlı devrinde her sene üç aylarda (Receb-i Şerif, Şaban-ı Şerif ve Ramazan-ı Şerif) medreselerdeki derslerine ara verip değişik yerlere dağılarak vaaz ve nasihatlerde bulunurlar, Kur’ân-ı Kerîm okur, namazları kıldırır ve bayramdan sonra
da medreselerine geri gelirlerdi. “Cerre çıkmak” denilen bu sistemin talebelerin daha iyi yetişmesine çok büyük faydaları olmuştur. Osmanlı padişahları üç aylarda taşraya çıkan bütün medrese talebelerinin ihtiyaçlarının görülmesini mahallî vazifelilerden istemişlerdir. Bu uygulama günümüzde de devam ettirilmektedir.
4. İftarın Habercisi Toplar
İmsak ve iftar vaktinin habercisi olarak top, Sultan Üçüncü Mustafa devrinde (1757-1774) kızının Rumeli Hisarı’nda inşa ettirdiği muvakkithane önünde atılmaya başladı. Daha sonraları Yedikule Surları’nda ve İstanbul’un çeşitli sahalarında da imsak ve iftar
vakitlerinde top atılır oldu. Bu usûl, Anadolu ve diğer eyaletlerde de kısa sürede yayıldı.
5. Dişlerini Davet Sahibine Kiralamak
Eskiden köşk veya konak sahipleri Ramazan’da civar halkı için sofralar hazırlatır, kim gelirse gelsin içeriye alınırdı. Misafirler iftarını yapıp gitmek için kalktıklarında konak sahibi kadife kese içerisine koyduğu altın veya gümüş paraları diş kirası olarak gelen misafirlere verirdi. Bu âdet gereğince iftara katılanlar dişlerini davet sahibinin zevkine kiralamış oluyorlardı. Diş kirası denilen bu hediyenin zarif sebebi her ne kadar davetlilerin o gece zahmet edip gelerek, hane sahibinin sevap kazanmasına vesile olması gibi sunulsa da aslında amaç bu vesileyle muhtaçlara yardımda bulunmak, onları sevindirmekti. Bugün de Ramazan sofraları herkesin imkânı nispetince akraba, dost veya fakirlerle paylaşılmaktadır.
6. Davulcu Kaldır Bizi Sahura
Bu mübarek ayın alâmet-i fârikası niteliğindeki Ramazan davulcuları, teknolojinin bu kadar gelişmediği zamanlar için hayatî bir önem taşırdı. Günümüzde olduğu gibi, eskiden de Ramazan ayında halkı sahura kaldırmak için Ramazan davulcuları vardı. Bunlar sokak sokak dolaşırlar ve Ramazan’a uygun şiir ve manilerle Müslümanları sahura kaldırırlardı. İşte bu manilerin meşhurlarından bir tanesi:
Besmeleyle çıktım yola
Selam verdim sağa sola
A benim devletlü efendim
Ramazan’ın mübarek ola
7. Hırka-i Şerif İle Müşerref Olmak
Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.), günümüze ulaşan iki hırkaları da İstanbul’dadır. Bunlardan Hırka-i Şerif olarak isimlendirileni, Veysel Karani Hazretlerinden kardeşi Şihâbeddîn el-Üveysî’ye intikal eden hırkadır. Sultan Birinci Ahmed’in isteği üzerine Üveysî ailesi Fatih semtine yerleştirilmiş ve İstanbul halkının bu Hırka-i Şerif’i ziyareti sağlanmıştır. Birinci Abdülhamid Han, Fatih’te bir Hırka-i Şerif odası yaptırmış, ardından Sultan Abdülmecid Hırka-i Şerif Camii’ni inşa ettirmiş (1851) ve Hırka-i Şerif burada muhafaza edilerek günümüze kadar ulaşmıştır. Ramazan’ın ilk Cuma günü ziyarete açılan Hırka-i Şerif, Ramazan boyunca yüz binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir.
Mimar Sinan’ın 7 Şaheseri “Dünya durdukça, eserlerimi gören aklıselim sahiplerinin, çabamın ciddiyetini göz önünde bulundurarak bana insaf ile bakacaklarını ve beni hayırlı dualarla anacaklarını umarım, inşaallah.” Mimar Sinan’ın asırlar önce dile getirdiği bu temennisi, asırlara meydan okuyan yüzlerce eserini hayretle seyredenler tarafından gerçekleştiriliyor. Onun anısına büyük ustanın şaheserlerinden 7 tanesi sizlerle.
1. Süleymaniye Külliyesi
Mimar Sinan’ın İstanbul’a en büyük hediyesi hiç şüphesiz Süleymaniye Külliyesi’dir. Süleymaniye Camii ise, âdeta küçük bir şehir olan bu külliyenin baştacı. Kanuni Sultan Süleyman’ın ihtişamına yaraşır bir şekilde inşa edilen caminin dört minaresi, sultanın İstanbul’un fethinden sonraki dördüncü padişah olduğuna işaret ederken, on şerefe ise Osmanlı Devleti’nin onuncu padişahı olduğunu göstermektedir. Külliye, bânîsi ve mimarının türbelerine de ev sahipliği yapıyor.
2. Selimiye Camii
Büyük ustanın “ustalık eseri”, Edirne’nin siluetini süslemekte. Mimar Sinan’ın, en az sütun ile en geniş mekânı elde etme çabalarının zirvesi olarak gösterilen Selimiye Camii; Süleymaniye dâhil bütün selâtîn camilerini ve Ayasofya’yı gerilerde bırakarak bu özelliğiyle dünya sanat tarihine geçmiştir.
3. Drina Köprüsü
Dünya coğrafyasında da birçok şahesere imza atan Mimar Sinan’ın, Balkanlar’da Türk mimarisinin asalet ve güzelliğini gözler önüne seren nadide eserlerindendir Drina Köprüsü. Köprü geçmişte Vişegrad veya bânîsi Sokullu Mehmed Paşa’nın isimleriyle anılsa da 1960’tan sonra Yugoslav yazar Ivo Andriç’in romanı sebebiyle, altından geçen akarsuyun adıyla şöhret bulmuştur.
4. Şam Süleymaniye Camii
Zamanla külliye hâlini alan Şam Süleymaniye Camii, Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle Mimar Sinan tarafından şehre kazandırılmıştır. Cami ve külliyenin Türkler açısından önemi ise Osmanlı hanedanının son padişahı Sultan Altıncı Mehmed Vahdeddin’in cami haziresinde medfun olmasıdır.
5. Moğlova Kemeri
İstanbul’un su sıkıntısını çözmek maksadıyla Mimar Sinan tarafından yapılan Moğlova Su Kemeri, dünya su mimarisinin başyapıtlarından biri olarak kabul edilir. Alibey Deresi üzerinde bulunan kemerin günümüzde de aynı maksatla kullanılması, Mimar Sinan’ın dehasını ve ileri görüşlülüğünü gözler önüne serer.
6. Şemsi Paşa (Kuşkonmaz) Camii
“En küçük Sinan yapısı” olarak bilinen Şemsi Paşa Camii, aynı zamanda medrese (darülhadis) ve türbeden meydana gelen küçük bir külliyedir. Mimar Sinan, bu camiyi hem kuzey-güney rüzgârlarının kesiştiği yerde inşa etmiş hem de deniz tarafındaki kısmının altında biraz boşluk bıraktırmıştır. Maksadı ise buraya çarpan dalgaların sesiyle kuşların camiye konmasına mani olmaktadır. Bu yüzden cami, bânîsi Şemsi Ahmed Paşa’nın adıyla değil de Kuşkonmaz Camii ismiyle meşhurdur.
7. İkinci Selim Türbesi
Sultan İkinci Selim’in emriyle Mimar Sinan tarafından esaslı bir tamirattan geçirilen ve yıkılmaktan kurtulan Ayasofya, eklenen minarelerle yeniden düzenlenerek, yanı başına sultanın türbesinin de yapıldığı bir saltanat camisi hâline gelmiştir. Mimar Sinan’ın yaptığı en ihtişamlı türbelerden olan İkinci Selim Türbesi içinde sultan ile birlikte hanımı Nurbanu ve kızları Gevherhan ve İsmihan Sultanlar da yatmaktadır.
İkinci Abdülhamid Han Hakkında 7 İtiraf Osmanlı Devleti’nin kritik bir devrinde hükümdarlık yapmış İkinci Abdülhamid Han için ağır ithamlarda bulunanların sayısı gittikçe azalmakla birlikte, yapılan iftiralar ve hakaretlerin kötü tesiri hâlen devam etmektedir. Osmanlı Devleti’nin yıkılışını 33 sene geciktiren, eğitim, kültür, sanat, mimarî, askerî, bilim sahalarında yaptığı yeniliklerle, devlet ve millete şeref ve itibar kazandıran Abdülhamid Han hakkında birçok meşhur şahsiyet itiraf mahiyetinde ifadelerde bulunmuştur. Bunlardan 7 tanesi bile, uğradığı haksızlıkları gözler önüne sermek için yeterli olacaktır.
1. Alman Başbakanı Otto Von Bismark
“Sultan Abdülhamid, Avrupa’da bir hasta olarak ele alınmaktadır. Fakat bana göre o, Haliç kıyılarında bulunanların hepsinden daha yüksek bir diplomattır. Ona karşı âdilâne hüküm verilmediği kanaatindeyim.”
2. Şeyhülislâm Mustafa Sabri Efendi
“Sultan Abdülhamid Han’ın hal’ edilmesi kararını destekledim. Ancak, altı ay sonra anladım ki Abdülhamid’in siyasetteki ağırlığı bütün meclise denk ve hatta meclisten fazla idi.”
3. İngiliz Casus Arminius Vambery
“Sultan Abdülhamid’in akıllılığı, çalışkanlığı ve vatanseverliği her şüphenin üstündedir.”
4. Filozof Rıza Tevfik Bölükbaşı
Filozof Rıza Tevfik’'in“Sultan Abdülhamid Han’ın Ruhaniyetinden İstimdad” isimli şiirinden bir dörtlük:
Nerdesin Şevketlim Sultan Hamîd Hân
Feryâdım varır mı bârigâhına
Ölüm uykusundan bir lahzâ uyan
Şu nankör milletin bak günâhına
5. Yunan Kraliyet Ailesinden Prens Michel De Grèce
“Genç yaşta tahta çıktığı zaman öylesine mücadele eder, öylesine saldırılara göğüs gerer ve öylesine vuruşur ki sonunda Avrupa devletleri tahtta Sultan Abdülhamid bulunduğu müddetçe Osmanlı Devleti’ni yok edemeyeceklerini anlarlar. Onun için Sultan Abdülhamid’i devirmek için ellerinden geleni yaptılar ve tahttan indirdiler. Sultan Abdülhamid düşürülür düşürülmez İngiltere, petrol kuyularının üzerine atıldı. İngiltere, çoktandır bu petrol kuyularına gözünü dikmişti. Petrol, yüzyılımızın başında emperyalizmin ana maddelerinden birini oluşturuyordu.”
6. Henry Woods Paşa
“Bana göre Sultan Abdülhamid, gelmiş geçmiş Osmanlı padişahları arasında en müstesna mevkii işgal edenlerden biridir. Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan beri gelen
en başarılı hükümdarlardandır. Çok sakin ve gösterişten uzak bir halde yaşardı. Bir meseleye çözüm ararken, mütehassıslarını dinler, ancak onların fikirlerine esir olmazdı. Şehzade iken de akıllı, nazikti ve İstanbul’a gelen seçkin Avrupalılar kendisini ziyaret etmek isterlerdi.”
7. İngiltere Dışişleri Bakanı Edward Grey
“Komşularının zaafları üzerine şüphe edilebilecek gizli emellerin sahibi olduğu ne kadar iddia edilirse edilsin daha sonra anlaşıldı ki Abdülhamid, bizzat Avrupalıların huzur ve çıkarlarını, hatta kendilerinin bile başaramayacakları en akıllı ve dengeli şekilde koruyabilmiş bir hükümdardı.”
Daha fazlası 7'LERLE TARİHİNİ KEŞFET kitabında!
Bilime Yön Veren 7 Müslüman Âlim İslâm dininin tebliğinden sonra Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) işaret ve teşvikleriyle dinî ilimlerin yanında fen ve matematik gibi müspet ilimlere de büyük önem verilmiştir. İslâm dünyasında özellikle sistemli ve etkili çalışmaların Abbasi Halifesi Harun Reşid devrinde hız kazandığı söylenebilir. İslâm âleminde yetişen ve bütün dünyayı etkileyen meşhur İslâm âlimleri de bu devirde ortaya çıkmaya başlamış ve bilime çok büyük katkılar sağlamışlardır.
1. Câbir Bin Hayyân (720-815)
Câbir bin Hayyân, birçok bilim adamı tarafından modern kimyanın kurucusu olarak kabul edilir. Bir eczacının oğlu olan Câbir’in kimyaya en büyük katkıları arasında metallerin yapısı konusundaki tespitleri yer almaktadır. Bunlar, çok az değişiklikle modern kimyanın başlangıcı sayılan 18. yüzyıla kadar ulaşmıştır.
2. Harezmî (780-850)
Yapmış olduğu seyahatler, incelemeler ve tercümelerle Harezmî, matematik ilmini halka anlatabilecek durumda düzenleyerek cebir ilmini kurmuştur. Ayrıca, dünya sıfır rakamını ilk defa Harezmî’nin Kitâbü’l-Muhtasar fî Hisâbi’l- Cebr ve’l-Mukâbele kitabıyla tanımıştır.
3. Farabî (873-950)
Farabî, antik felsefenin en büyük otoritesi kabul edilip “Muallimü’l-Evvel (Birinci Öğretmen)” adıyla anılan Aristoteles’ten sonra, felsefe
ve çeşitli bilimlerdeki bilgisinin ve görüşlerinin derinliği sebebiyle “Muallimü’s-Sânî (İkinci Öğretmen)” unvanını almıştır. Fakat Müslüman âlimler onu takdir etmekle beraber itikattaki hatalarını da tespit ve beyan etmişlerdir.
4. Bîrûnî (973-1061)
Bîrûnî, ilgilendiği başlıca bilim dalları olan matematik, astronomi ve coğrafyanın dışında da birçok bilim dalında çığır açıcı araştırma ve incelemeler yapmıştır. Bîrûnî’nin eserlerini tetkik eden bütün ilim adamları, tarihçiler, onun ilim ve kültür dünyasına katkısını göz ardı etmemişler, yaşadığı 11. asra “Bîrûnî Asrı” demekten kendilerini alamamışlardır…
5. İbn-i Sînâ (980 - 1037)
Çalışmalarıyla Hipokrat ve Galen’in şöhretini gölgede bırakan İbn-i Sînâ, “tabiplerin üstadı” olarak kabul edilmektedir. En önemli eseri olan el-Kanun fî’t-Tıbb, Avrupa’da 600 sene kaynak tıp kitabı olarak okutulmuştur. Fakat İbn-i Sînâ’nın felsefeyle alakalı görüşleri, onu İslâm dininin itikat esaslarından uzaklaştırmıştır.
6. Cezerî (1136-1206)
Cezerî, dünya tarihinde bilgisayarın temeli olan sibernetiğin kurucusu olarak tanınır. Bilindiği üzere sibernetik; haberleşme, kontrol, denge kurma ve ayarlama ilmidir. Bu ilim gerek insanlarda, gerekse makinelerde karşılıklı bilgi alışverişi, kontrol ve denge durumunu incelemekte ve bu sistemi geliştirmeye çalışmaktadır. Bu ilmin gelişmesiyle bugün elektronik beyinler ve otomasyon denilen sistemler ortaya çıkmıştır.
7. Uluğ Bey (1394-1449)
Uluğ Bey’e Batılı bilim adamları, “15. asrın astronomu” unvanını vermişlerdir. Ayrıca Milletlerarası Astronomi Derneği tarafından Ay’ın görünen yüzeyinde bir bölgeye “Uluğ Bey Krateri” adı verilmiştir. Bu müstesna âlim, matematikçi, astronom, edip ve şair olmasının yanı sıra Kur’ân-ı Kerîm’i 7 kıraat üzere okuyacak kadar kıraat ilmine sahip bir şahsiyetti.
Daha fazlası 7'LERLE TARİHİNİ KEŞFET kitabında!
İstanbul'un 7 Tepesi Suriçi İstanbul’u, 7 tepe üzerine kuruludur. İstanbul’u “İstanbul” yapan Tarihî Yarımada’daki bu meşhur tepeleri ve burada bulunan en önemli eserleri gelin hep beraber keşfedelim.
1. Sarayburnu
İlk tepe, Sarayburnu’ndan Sultanahmet Meydanı’na doğru uzanan ve üzerinde Topkapı Sarayı’nı, Ayasofya ile Sultanahmet camilerini ve İbrahim Paşa Sarayı’nı bulunduran tepedir.
2. Çemberlitaş
Şehrin ikinci tepesi ise Nuruosmaniye Camii ve Çemberlitaş’ın bulunduğu mevkiidir.
3. Beyazıt
Sarayburnu’ndan sonra şehrin siluetinde en fazla söz sahibi olan ikinci tepe burasıdır. Haliç kıyılarından yukarı doğru çıkıldıkça varılan, Mimar Sinan’ın muhteşem eseri Süleymaniye’nin, eskinin Harbiye Nezareti şimdinin İstanbul Üniversitesi olan yapı topluluğunun ve Beyazıt Camii’nin üzerinde yükseldiği tepe…
4. Fatih
Üçüncü tepe, dördüncü tepeye Bozdoğan Kemeri ile bağlıdır. Bu tepe üstünde yer alan en mühim eser ise Fatih Külliyesi’dir.
5. Yavuzselim
Beşinci tepe, Mısır Fatihi Yavuz Sultan Selim’in o güzel hayır eserinin gölgesinde, son istirahatgâhında dinlendiği tepedir. Bu tepedeki en güzel eser, Yavuz Sultan Selim tarafından yapımına başlanan ancak ömrü vefa etmeyince oğlu Kanuni Sultan Süleyman tarafından tamamlattırılan Yavuz Sultan Selim Camii’dir.
6. Edirnekapı
Edirnekapı tarafında yer alan bu tepe ise şehri üzerinde taşıyan en yüksek tepedir. Buradaki en önemli yapı ise yine bir Mimar Sinan eseri olan Mihrimah Sultan Camii’dir.
7. Kocamustafapaşa
Bu tepe, İstanbul’un Trakya tarafına doğru olan tek tepesidir. Üzerindeki en mühim yapı, Sadrazam Cerrah Mehmed Paşa’nın 1593 yılında Mimar Sinan’ın kalfalarından Davud Ağa’ya yaptırdığı Cerrahpaşa Camii’dir.
Daha fazlası 7'LERLE TARİHİNİ KEŞFET kitabında!
Osmanlı’nın 6 Asır Ayakta Kalmasının 7 Sırrı Osmanlı Devleti’nin asırlarca ayakta kalması, yine mirasının da günümüze hükmediyor olması tesadüf değil. Geçmişin tecrübeleri üzerine kurduğu muazzam medeniyetin ardındaki, farklı halklara ve devletlere asırlarca hükmetmenin sırları zaman geçtikçe daha iyi anlaşılıyor. Osmanlı’nın zamana meydan okuyan devlet yapısındaki 7 sırrını sizler için derledik.
1. Başta İtaat
Osmanlı Devleti üç esastan oluşan temel üzerine kurulmuş ve buna göre asırlarca yönetilmiştir. Bu esasların başında itaat gelir. Mensubu oldukları İslâm dinine, ehli sünnet vel cemaaat akidesi ve hükümlerine tam bağlılık ile itaat etmişlerdir. Bunun yanında padişahın idarelerinde bulunanların ki, buna aileleri de dâhildir, hükümdara kayıtsız şartsız itaati vardır. Diğer esaslar da mukaddesata hürmet ve usanmadan din ve devlet uğrunda gayrettir.
2. Liyakat
Devlet idaresinde ehliyetsiz ve hıyaneti sabit kişilere iş vermemişler, kaht-ı rical ve mecburiyetler devrinde ise bunu en az zararla atlatma yolunu takip etmişlerdir.
3. İnsanı Yaşat ki Devlet Yaşasın
Osmanlı’da temel prensip adalettir ve bu kaide her şeyin üstündedir. Bu kanunu padişah da olsa hiç kimse asla ihlal edemez. Padişahlar, zulüm ve baskı yoluna gidecek bütün kapıları kapalı, adalet ve hak aramaya gidecek bütün kapıları ardına kadar açık tutmuşlardır.
4. İnsanı Yaşat ki Devlet Yaşasın
İdareleri altındaki tebâya -gerek Müslümanlar, gerekse Müslüman olmayanlar olsun- köle gibi değil, bir emanet olarak görmüşlerdir. Bu husus da devletin uzun ömürlü olmasına zemin hazırlamıştır.
5. İmha Değil İnşa Edici
Osmanlı asla sömürgeci değil, imar ve inşa ediciydi. Fethettikleri toprakların halkını, yer üstü ve yer altı zenginliklerini sömürmediler, buralardaki zenginlikleri toplayıp, devlet merkezlerine getirmediler. Her yerin zenginliğini yine aynı yerdeki insanların menfaati için kullandılar. Fakir olan yerlere de merkezden yardım gönderdiler.
6. Devletin Tek Hâkimi Padişah
Devlet idare etme hakkı Osmanlı hanedanına aittir ve bu ailenin dışındaki herkes bu idareye tâbidir. Ülke içinde Batılı manada soylu sınıfların olmaması, devletin bölünmesi ve erimesini önlemiştir. Devlet içinde birtakım sınıfların birleşip devleti parçalamasına müsaade edilmemiştir.
7. Irk Değil Din Birliği
Osmanlı, merkezî idarede amelde dört hak mezhepten Hanefî mezhebini, mahallî ihtiyaçlara cevap verebilecek şekilde de Şafiî, Hanbelî ve Malikî mezheplerinin uygulamalarını tatbik etmiştir. Ayrıca Osmanlı, ırkların üstünlüğüne dayalı bir devlet değildi. İslâm dini ve ahkâmı çerçevesinde herkesin yeri tayin edilmişti.
Daha fazlası 7'LERLE TARİHİNİ KEŞFET kitabında!
