İşkodra Savunması’nı yahut Hasan Rıza Paşa’nın müdafaasını pek çoğumuz bilmiyoruz. Osmanlı’nın Rumeli’deki son toprak parçası düşerken verilen mücadeleyi, elbette anlatmamız gerekir. Hasan Rıza Paşa’nın üstün hizmet, gayret, cesaret ve kahramanlığı sayesinde, Balkan Savaşları esnasında gerçekleşen savunma, her şeye rağmen Osmanlı askerinin, vazifesini layıkıyla yaptığını, ordunun şan ve şerefinin korunduğunu gösteren bir kahramanlık destanıdır…
Bundan bir asır evvel, tarihimizin en büyük felaketlerinden biri yaşandı. Bugün adına “Balkan Harbi” denilen bu savaşta, milyonlarca masum ve çaresiz insanımız zulme uğradı. Fırsatı eline geçiren dünün Osmanlı vilayetleri, Müslüman komşularına her türlü kötülüğü reva gördüler. Adriyatik’ten, Ege ve Marmara Denizi’ne kadar yüz binlerce kilometrekarelik bir alanda, milyonlarca Müslüman Türk, kötü muameleye maruz kaldı.
En az Anadolu kadar “biz”den olan “Rumeli” düşerken, Edirne, Yanya ve İşkodra’da büyük kahramanlıklar yaşanmış, Osmanlı askeri ve kumandanları, övgüyle bahsettiğimiz başarılara imza atmışlardı. Savaş esnasında Osmanlı ordusunun yüzünü ağartan savunmalardan biri, İşkodra’da yaşandı. Kopan fırtına, Hasan Rıza Paşa komutasındaki Türk askerinin azminin, kararlılığının ve cesaretinin sergilendiği Rumeli topraklarındaki son yerde esmişti.
Ne Olmuştu da Savaş Başlamıştı?
93 Harbi’nden (1877-1878) sonra, Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki idaresinden geriye yalnızca, Karadeniz’den Adriyatik Denizi’ne kadar uzanan ve Makedonya, Trakya, Teselya ve Arnavutluk’u içine alan topraklar kalmıştı. Buralar da Edirne, Selanik, Kosova, Yanya, Manastır ve İşkodra eyaletlerine bölünmüştü. Asırlardır ulu çınarın altında huzur ve sükûnet içerisinde yaşayan Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ, Osmanlı’dan ayrılmış, Düvel-i Muazzama denilen Avrupalı büyük devletlerin desteğiyle yeni devletler kurmuşlardı.
İçeride yönetimi ele geçiren İttihad ve Terakkî, padişahı hal’ etmiş, devleti kendi politikaları doğrultusunda idare etmeye başlamıştı. Yeni yönetimin, Rumeli’nin idaresinde değişikliğe gitmesi, Osmanlı Devleti’nin kalbi sayılan Balkanların kaybına zemin hazırladı. Balkan milletleri, kendi aralarında birleşerek Osmanlı’ya savaş açtılar. Karadağlıların saldırısı ile başlayan savaş, dört cephede sürdü. Sırplar, Manastır ve İşkodra’ya; Karadağlılar da Yenipazar’a saldırdılar. Bulgarlar, Edirne’ye doğru ilerlediler. Yunanlılar, Selanik’i işgal ettiler.
Osmanlı Ordusunun Vaziyeti
Osmanlı Devleti, Balkan Savaşları’nda, Doğu Ordusu ve Batı Ordusu olmak üzere iki cephede mücadele verdi. Doğu Ordusu, Bulgarlara karşı Trakya’yı savundu. Batı Ordusu ise Sırp, Karadağ ve Yunan kuvvetlerine karşı muharebe etti. Makalemizin kahramanı Hasan Rıza Paşa, Batı Ordusu’na bağlı İşkodra’nın müdafaasında vazife yaptı.
Kapak dosyasının tamamını Yedikıta Dergisi 156. sayısından (Ağustos 2021) okuyabilirsiniz.
