Türk sanatının bir kolu olarak gelişen madenî eserler, Osmanlı devrinde zirveye ulaşmış, maden sanatı içerisinde mühim bir yere sahip olan ibrikler ise çeşitli form ve bezemelerle gelişerek estetik güzellikleriyle bir devre damgasını vurmuştur. Temizliğin ve tasarrufun sembolü de olan ibrikler, eskiden evlerin en sık kullanılan eşyalarından biridir…
Geçmişte temizlik kültürünün öğelerinden birisi olan ibrik, el yüz yıkamak ve abdest almak için su dökmeye mahsus uzunca bir emziği ile sapı olan; karınlı ve ince boyunlu, üzerinde figürler ve süslemeler bulunan bir su kabıdır. İbrikler, tabanlarında yere doğru genişleyen düz kaide, gövde kısımları oval, gövdeden yukarı doğru uzanan ince uzun boyun ve boyundan gövdeye doğru “S” kıvrımı şeklinde uzanan sap, gövdeden geniş başlayarak yukarıya doğru daralan huni biçiminde emzik kısımları olarak yapılmıştır.
İbrik Çeşitleri
Kullanıldığı yerlere göre ibriklerin çeşitleri şöyledir:
- Helâ için kullanılan abdesthane ibrikleri
- İbadet maksadıyla kullanılan abdest ibrikleri
- Zemzem ikramı için yapılan zemzem ibrikleri
- Kadınlar için hususi olarak imal edilen zenne ibriği
- İhtiyarlar ve hastalar için yapılan küçük ebatlı başucu ibriği
- Misafirler için kahve ve su ibriği
- El yıkama için evin içinde kullanılan ibrikler
İbriklerde Kullanılan Maden ve Alaşımlar
Çoğunlukla bakırdan yapılmıştır. Bakır haricinde pirinç, bronz, tunç, altın, gümüş ve demir ibrikler yapılmıştır. Az da olsa pişmiş topraktan ve camdan yapılmış olanları da vardır.
Yazının tamamını Yedikıta Dergisi 128. sayısından (Nisan 2019) okuyabilirsiniz.
