Moğollar, Kösedağ galibiyetinden sonra Selçuklular üzerindeki hâkimiyetini güçlendirmek için Anadolu’ya birçok kumandan gönderdi. Bunlar arasından, Anadolu irfanının potasında eriyip hidayet bulanlar da oldu. Çukurova bölgesinde, Ermenilerle yaşanan hâkimiyet mücadelesinde mühim şahsiyet Emir Bulargu da onlardan birisi…
On üçüncü asırda Anadolu’da vuku bulan önemli hadiselerden biri, Moğol istilasıdır. Asya’nın bozkırlarından kalkıp Türkİslâm medeniyetinin kadîm şehirlerini yakıp yıkarak Anadolu’ya gelen Moğol ordusu, Türkiye Selçuklu Devleti’nin mamur şehirlerini de talan ve yağma etti. Selçuklu otoritesinin zayıflamasıyla başlayan Moğol tahakkümü, Anadolu’yu kargaşaya sürükledi. Moğollar istila ettikleri Anadolu’ya, hâkimiyetlerini devamlı ve sağlam kılmak için vali, komutan ve vergi memurları gönderdiler. Bu komutanlar, bulundukları bölgelerde Anadolu halkını Moğollara itaat etmeyezorluyorlardı. Ancak içlerinden biri vardı ki diğer komutanlar gibi değildi. Hem Müslüman hem de şefkatliydi.
Moğolların Anadolu’daki Müslüman Emiri
Bu istila devrinde bazı Moğol idareci, emir ve komutanlar İslâmiyet’i kabul etmişlerdi. Buna ilaveten Moğol hanedanından İlhanlı hükümdarı Gazan Han’ın (1295-1303) Müslüman olmasıyla birlikte, Moğolların Anadolu halkına karşı tutum ve davranışlarında birtakım değişiklikler meydana geldi. Bu tarihten sonra Anadolu’da Müslüman emirler görevlendirilmeye başlandı. Bunlardan biri de Emir Bulargu idi. Emir Bulargu’nun çocukluğu ve gençliği hakkında yeterince malumat bulunmuyor. Onu kaynaklarda ilk kez, Cengiz Han’ın torunu ve İlhanlılar Devleti’nin kurucusu Hülagû Han’ın oğlu Abaka Han’ın ölmesi (1282) üzerine Şehzade Baydu’nun çağrılması görevinde görüyoruz. Komutan olarak tarih sahnesine çıkması ise Olcaytu Han’ın tahta çıktığı dönemde olmuştur. Emrindeki adamları ve yoldaşları ile Müslüman olan Emir Bulargu’dan devrin kaynakları övgüyle bahsetmiş, onu “gazi” olarak nitelendirmiştir. Yazılan eserlerde Bulargu’nun bahadırlıkta, yiğitlikte ne kadar mahir olduğu, İslâm ateşinin yüreğinde kor gibi yandığı anlatılmış, Anadolu halkının övgüsüne mazhar olduğundan bahsedilmiştir.
Emir Bulargu Ermeni Topraklarında
Olcaytu Han tahta oturur oturmaz kayınpederi Emir İrincin Noyan’ı 1305’te, Anadolu’daki Moğol ordusu kumandanlığıyla görevlendirdi.
Yazının tamamını Yedikıta Dergisi 137. sayısından (Ocak 2020) okuyabilirsiniz.
