Anadolu’daki merkezî otoritenin kaybolmasının ardından kurulan beyliklerden biri Eşrefoğulları idi. Beyliğin kurucusu Türkiye Selçuklularının uç beylerinden Süleyman Bey idi. 13. yüzyılın sonlarına doğru Beyşehir merkezli kurulan Eşrefoğlu Beyliği’nin ömrü çok uzun olmasa da geride bıraktıkları güzide eserler, ehemmiyetini muhafaza etmeye devam ediyor…
Selçuklulara 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi ile kapıları açılan Anadolu’da, başta Anadolu Selçukluları olmak üzere birçok devlet, beylik hüküm sürmüştür. Bunlardan Eşrefoğulları ise özellikle incelenmesi gereken bir beylik olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kösedağ Savaşı’ndan (1243) sonra Anadolu Selçuklularının dağılma süreci başlar. Anadolu’da gitgide artan Moğol baskısı ve Selçuklu hâkimiyetinin azalması, beylikler için bağımsız hareket etmeye de zemin hazırlamıştır. Menteşoğulları, Dulkadiroğulları, Karesioğulları, Aydınoğulları, Eretna, Germiyanoğulları, Hamitoğulları, İsfendiyaroğulları, Ramazanoğulları, Tekeoğulları, Saruhanlılar, Karamanoğulları, Eşrefoğulları ve Osmanlıları bu beylikler arasında sayabiliriz.
Hepsinin ortak noktası, kendilerini Anadolu Selçuklularının devamı ve vârisi olarak görmesi ve bulundukları bölgelerde İslâm dinine hizmet maksadıyla cami, medrese, hamam vs. gibi eserler yapmalarıdır.
Anadolu Selçuklu Devleti hâkimiyetinin her geçen gün azalmaya devam etmesi üzerine Sultan Üçüncü Alâeddin, Anadolu’daki beyleri huzuruna çağırır. İyiden iyiye artan Moğol baskıları sebebiyle, bütün beylere kılıç hakkından bahseder ve fethettikleri yerleri yönetme hakkı tanır. Bu hadise, Saltuknâme’de bizzat sultanın kendi ağzından anlatılır. Böylece Anadolu beyliklerine siyasî meşruiyetleri, bizzat son Selçuklu hükümdarlarından Üçüncü Alâeddin Keykubad tarafından verilmiştir.
Toprağı Küçük Kendisi Büyük
Sultanın verdiği bu meşruiyetle beraber Anadolu’da “İkinci Beylikler Dönemi” başlayacak ve irili ufaklı 20 civarında beylik kurulacaktır. Bu beyliklerden birisi de makalemize konu olan Eşrefoğulları Beyliği’dir.
Beylikler devrinin en küçüğü olan Eşrefoğulları Beyliği, adını kurucusu Seyfeddin Süleyman Bey’in babası Eşref Bey’den alır. 1280‘li yıllarda Anadolu Selçuklu Devleti’nin uç beylerinden Eşrefoğlu Seyfeddin Süleyman Bey, beyliğini Beyşehir civarındaki, eski adı Gorgorum olan Gökçimen’de kurdu.
Kapak yazısının tamamını Yedikıta Dergisi 171. sayısından (Kasım 2022) okuyabilirsiniz.
