Doğudan yurda girişin ilk, Türkiye topraklarının son durağı olan Doğubayazıt, çok eski bir yerleşim yeridir. Başı daima dumanlı Ağrı Dağı’nın eteğinde, İshakpaşa Sarayı’nın gölgesinde kurulu bu serhat şehrimiz, hem tarihi İpek Yolu’nun hem de Avrupa’yı Asya’ya bağlayan en önemli ticaret yolunun merkezindedir. Eğer bir gün yolunuz Ağrı’ya düşerse, Doğubayazıt’a uğramadan dönmeyin…
Adını, 5137 m. rakımı ile Türkiye’nin en yüksek dağından alan Ağrı ilinin şirin ilçesi Doğubayazıt’ın toprakları, ilkçağlardan itibaren daima önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Tarihini çok eskilere, 4000 yıl öncesine kadar götürebildiğimiz ilçe, her zaman doğudan Anadolu’ya gelen göçler ve akınların Anadolu topraklarındaki ilk durağı olmuştur.
Serhat şehri Ağrı’nın 93 km. doğusunda, Ağrı Dağı’nın etekle-rinde kurulu ilçede Hititlerden başlayarak sırasıyla Hurriler, Urartular, Medler, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Moğollar… Ve son olarak da Türkler (Selçuklu ve Osmanlı) hüküm sürmüş.
Osmanlılar devrinde de önemini daima muhafaza eden Doğubayazıt, Ruslar ile yapılan savaşlar sebebiyle hayli zarar görmüştür. Hatta bu serhat ilçesi, 1914’te Osmanlı-Rus savaşları sırasında Rusların eline geçmiş, halkın bir kısmı Van ve Erzurum’a doğru kaçmış, kalanlar perişan olmuştur. Doğubayazıt ile köyleri, Rus askerleri ve Ermeniler tarafından yakılıp yıkılmıştır. Rusların 14 Nisan 1918’de çekilmesi ile bölge, işgalden kurtulmuştur.
Doğubayazıt’ın ilk kurulduğu ve şimdilerde Eski (Yukarı) Doğubayazıt denilen yer, bugünkü ilçenin 6-7 km. doğusunda idi. Fakat yola uzaklığı, arazisinin engebeli olması ve güneyi ile doğusundaki sarp kayalıklar sebebiyle müsait bir gelişme zemini bulamayan Doğubayazıt, transit yolun geçtiği Sarıova’daki Eski Tren İstasyonu mevkiine taşınmış.
Yazının devamını Yedikıta Dergisi Ocak (17. Sayı 2010) sayısından okuyabilirsiniz.
