Kütahya, gerek Germiyanlılar gerekse Osmanlılar döneminde, Anadolu’daki en önemli kültür ve idare merkezlerinden birisi olmuştur. Öncesinde Germiyan Beyliği’ne başkentlik yapan, akabinde Osmanlı döneminde Anadolu Eyaleti’nin merkezi olan Kütahya, Osmanlı için son derece önemli bir merkezdir. Burada hem şehzadeler yetişmiş hem de devleti idare edecek sadrazamlar görev yapmıştır. Kütahya, Osmanlı’nın ilim ve kültür hayatına da yön vermiştir. Bu topraklarda yetişen âlimler, Osmanlı sarayında hizmet etmişlerdir…
Binlerce yıllık geçmişi ile tarih ve kültür kokan Kütahya, nice medeniyetlere kucak açarak birçok devlete ev sahipliği yaptı. Onlarca medeniyet hayat sürdü bereketli topraklarında. Hititler, Frigler, Romalılar, Persler, Selçuklular, Germiyanoğulları ve Osmanlılar… En çok Türkleri sevdi bu topraklar. Bozkırın fatihlerinin Anadolu’ya hicreti, tesadüfî değildi. Burası cihana hâkim olma idealinin filizlendiği yerdi. Yağız atlarını Anadolu’ya süren fatihler, istikbalde cihana hükmedecek devlete omuz vermek için uzun yoldan gelmişlerdi.
Kütahya önlerine gelerek şehri ilk fetheden Kutalmışoğlu Süleyman Şah’tan başkası değildi. Sultan Alp Arslan’ın emriyle Diyar-ı Rum için görevlendirilen Süleyman Şah, Anadolu’yu baştan başa fethederek, bu coğrafyayı İslâm yurdu kılabilmek için büyük emek harcamıştı. Ancak coğrafya zorlu, düşman dişli idi. Fethedilen yerlerden bazıları kaybedildi. 1080 yılında fethedilen Kütahya, 17 sene sonra tekrar düşman eline geçti.
Kütahya’nın yeniden fethedilmesi, bir asır sonra Miryokefalon Zaferi’nin akabinde gerçekleşecekti. Bizans’ı mağlup ederek Anadolu’nun tapusunu alan İkinci Kılıç Arslan, yeni bir fethe girişerek 1182 yılında Eskişehir, Uluborlu ve Kütahya’yı aldı. Daha sonraki dönemlerde Kütahya toprakları, Bizans ile Anadolu Selçuklu Devleti arasında sürekli el değiştirmiş olsa da çoğu zaman Anadolu Selçuklu Devleti’nin batı sınırı içerisinde yer alan bir şehir oldu.
Sadakatin Mükâfatı
Kütahya’da kalıcı Müslüman varlığı, Germiyanoğulları ile başladı. Germiyanoğlu Aşireti, Anadolu’ya Harezm bölgesinden gelerek Malatya yöresine yerleşmişti. Selçuklu’nun zor zamanlarında devlete sadakatle hizmet eden Germiyanoğulları’na, mükâfat olarak Kütahya ve çevresi ikta mahiyetinde verildi. Ne zaman yerleştikleri tam olarak bilinmese de (tahminen 1260’lı yıllar) devletin dara düştüğü vakitte, emirlerinin sözlerine olan itaatlerinin, onları buraya getirdiği bir hakikattir. Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki bu toprakların mayasında sadakat vardır.
Germiyanoğlu Yakup Bey, 1300’de Kütahya merkez olmak üzere Anadolu’nun en büyük ve kudretli beyliklerinden birisini kurdu. Aydın, Saruhan ve Menteşe beyliklerini idaresi altında toplayan Yakup Bey zamanı, beyliğin de en parlak yılları oldu. Yakup Bey’den sonra Mehmed Bey ve Süleyman Şah’ın idaresinde gücünü bir ölçüde muhafaza eden Germiyanoğulları; Süleyman Şah’ın beyliği zamanında Osmanlı Devleti ile yakın münasebetlerde bulundu. Osmanlı ile akrabalık kurmayı münasip gören Süleyman Şah, kızı Devlet Hatun’u Şehzade Bayezid (Yıldırım Bayezid) ile evlendirdi. Çeyiz olarak da Kütahya, Tavşanlı, Simav ve Emet kasabalarını Osmanlılara verdi.
Kapak dosyasının tamamını Yedikıta Dergisi 193. sayısı (Eylül 2024) okuyabilirsiniz.
