Liste

Anadolu’yu Türk-İslâm Yurdu Yapan 6 Beylik

Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan, Malazgirt Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasının ardından (26 Ağustos 1071) bazı Türk beyleri ve kumandanlarından Anadolu’ya akınlar yapmasını emretti. Ve bu emir neticesinde birkaç yıl içinde Anadolu’nun büyük bir kısmı fethedildi. Anadolu Selçukluları devrinde ve onların yıkılmasından sonra birçok beylik kurulmuş ve Türk-İslâm medeniyetini Anadolu’da yaymaya hizmet etmişlerdir.

1. Anadolu Selçukluları (1075-1308)

1 karatay medrese

Her ne kadar beylikten çok devlet hüviyeti taşısa da Anadolu’nun İslâmlaşmasında kilit rol almış Anadolu Selçuklularını burada zikretmemek büyük haksızlık olur. Kurucusu, Selçuklular’dan Arslan Yabgu’nun torunu Kutalmış oğlu Süleyman Şah’dır. Süleyman Şah, zorlu bir mücadelenin ardından İznik’i başşehir yaparak Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurdu. 243 yıl hüküm süren Anadolu Selçukluları, kadim kavim ve kültürlerin yurdu olan bu coğrafyayı Türk vatanı hâline getirmişler ve burada kurulacak yeni bir cihan devletinin temellerini atmışlardır.

2. Dânişmendliler (1071-1178)

2 yagbasan medresesi

Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan beyliklerin ilklerinden ve en büyüklerinden biri olan Dânişmendliler, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması için büyük hizmetler yapmışlardır. Sivas, Malatya, Kayseri, Tokat, Amasya ve civarında hüküm sürmüşlerdir. Küffara karşı başta ilk hükümdar Dânişmend Ahmed Gazi, Gümüştekin Gazi, Emir Gazi yiğitçe savaşmışlardır.

3. Germiyanoğulları (1300-1429)

3 germiyan sokagı

Germiyanlı Türkmenleri önceleri Malatya civarında iken, Birinci Alaeddin Keykubat zamanında Kütahya havalisine göç etmişlerdi. Birinci Yakub Bey Kütahya merkez olmak üzere Kula, Simav ve Denizli çevresinde beyliğini kurar. Sınırlarını kısa sürede genişleten Germiyanlar, Bizans’ı vergiye bağlar. Germiyan Beyliği’ne Bizans’tan her yıl 100 bin dinar ve kıymetli eşyalar gelmekteydi. Ayrıca Germiyanoğlu zamanında edebî ve ilmî faaliyetler çok canlıydı. Beylikte hizmet gören ilim ve fikir adamları, Germiyan ilinin Osmanlılara geçmesi üzerine Osmanlılar tarafından da himaye edilmiştir.

4. Karamanoğulları (1256-1483)

4 hatuniye medresesi

Selçuklu’nun Ermenek merkezli bir uç beyi olan Karaman Bey, uç bölgelerdeki faaliyetlerine devam etmiştir. Kilikya bölgesinde tehlikeli bir sınıra yerleşmiş olan Karamanlılar, yaklaşık 2 asır bu bölgede hüküm sürmüşlerdir. Kendilerini Selçuklular’ın mirasçısı olarak gören Karamanoğulları, Anadolu’ya Türk kültürünün yayılmasında büyük hizmetleri olmuştur. Karamanoğlu Mehmed Bey’in, 13 Mayıs 1277 tarihinde Konya’da ünlü dil fermanını yayınlayarak, Türkçenin yeniden devlet dili olmasını sağlaması önemli bir anekdottur.

5. Karesioğulları (1297-1369/60)

5 karasiogullari harita

Karesi Beyliği’nin kurucusu Melik Dânişmend Gazi’nin soyundan gelen Karesi Bey’dir. Selçuklular tarafından Bizans ucuna yerleştirilen Karesioğulları, Germiyanlarla beraber fetihlerde bulunmuşlardır. Çanakkale, Balıkesir ve çevresinde hüküm sürmüşledir. Orhan Gazi zamanında
Osmanlılar idaresine geçen beyliğin ileri gelenlerinden Hacı İlbey, Evrenos Bey Osmanlılar’a büyük hizmetler vermiştir. Ayrıca denizcilikte ileri seviyede olan Karesioğulları, Osmanlı bahriye teşkilatının oluşmasında emsal teşkil etmiştir.

6. Saltuklular (1071-1202)

7 erzurum ulu cami

Saltuklular, Anadolu’da kurulan İlk Türk beyliklerinden biridir. Başşehri Erzurum olan bu beylik Erzurum, Bayburt ve civarında hüküm sürmüştür. Sultan Alp Arslan, Malazgirt Zaferi’nin kazanılmasında ve Anadolu’nun fethinde büyük hizmetleri olan Ebu’l-Kasım Saltuk’a Kars, Pasinler, Oltu, Erzurum, İspir, Bayburt ve yörelerini veraset yoluyla çocuklarına da intikal etmek üzere vermiştir.

Not: Anadolu coğrafyasının Türk ve İslâm yurdu olmasında birçok beylik hizmetlerde bulunmuştur. Biz burada sadece 6 tanesine yer verebildik. Ayrıntılı bilgi için Çamlıca Basım Yayın’dan çıkan “Osmanlı Tarihi Cild 1” ve “Selçuklular Tarihi Cild 2”yi inceleyebilirsiniz.

Daha fazlası 7’LERLE TARİHİNİ KEŞFET kitabında! 

Önceki MakaleSonraki Makale

2 Yorum

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir