Cevdet Paşa’nın eğitim meseleleriyle ilgili sultana sunduğu raporda hayli ilginç noktalar yer almaktadır. Raporda, özellikle askerî rüştiyelerdeki ders programları ve okutulan dersler üzerinde durulmakta, yapılan yeni düzenlemelerle “itikadı bozuk talebelerin yetişmeye başladığına” dikkat çekilmekteydi…
Tanzimat yıllarından itibaren Batı hayranlığıyla yetişen bazı devlet adamları, cellâdına gülümseyen mahkûm misali önce düşmanlarına hayret ettiler, sonra hayran ve nihayetinde de mahkûm oldular. Bu süre zarfında hayatı boyunca tutarlı olan kişi neredeyse yok gibidir. Zaten hızla değişen dış dünya karşısında değişmemek belki bir marifet değil ama önemli olan bu değişme sırasında sağlıklı intibak yol ve usulünü keşfederek hareket etmektir. Bu intibakı gösteren Osmanlı âlimi, devlet adamı, hukukçu, tarihçi ve eğitimcilerinden biri bugün yeni nesillerce asla hakkıyla tanınmayan Ahmed Cevdet Paşa’dır.
Cevdet Paşa’nın birçok hususiyetinin yanında, zikredilmesi ve araştırılması gereken önemli bir yönü de eğitimciliğidir. Onun bu sahada çok büyük hizmetleri vardır. 1850’lerden 1900’lere kadar memlekette yapılan bütün önemli işlerin arkasında o vardır.
Yazının devamını Yedikıta Dergisi Temmuz (47. Sayı 2012) sayısından okuyabilirsiniz.
