Afrika’nın İlk Osmanlı Mektebi Bugün Kulüp Olarak Kullanılıyor!

Osmanlılar, kendilerinden kilometrelerce uzağa, Güney Afrika’nın en uzak noktasına İslamî ilimleri öğretmek maksadıyla bir temsilcisini, Ebubekir Efendi’yi yollamıştı. Bu gayretli Osmanlı âliminin Cape Town’da açtığı mektep binası bugün hala ayakta, ancak şu anda maalesef gece kulübü olarak kullanılıyor! Bu ecdat mirası, sahip çıkacak yardım elini bekliyor…

Genel geçer bir doğrudur ki ilim âleminde her zaman arşiv belgeleriyle ispat edilemeyen tarihî meselelere dair iddialar hiç bitmez ve bunlar türlü mahfillerde bilen bilmeyen kesimlerin konu üzerinde fikir yürütmesine zemin hazırlar. Ne yazık ki, araştırmalarda Ebubekir Efendi’nin Cape Town’da açmış olduğu Osmanlı Erkek Mektebi’nin bugünkü yeri ile ilgili kesin bir bilgi de şu ana kadar ortaya konmuş değildir. İşte bu makalemiz bu hususu aydınlığa kavuşturmak gayesiyle kaleme alınmıştır.

Bilindiği üzere Sultan Abdülaziz Han döneminde (1862) Ümit Burnu’na İslamî ilimleri öğretmek amacıyla bir Osmanlı İslâm hukukçusu gönderilmişti. Üç aya varan bir yolculuktan sonra Seyyid Ebubekir Efendi (elEmcedî) 13 Ocak 1863 tarihinde Güney Afrika’nın Cape Town şehrine ulaştı. Yanında bulunan yeğeni Ömer Lütfi, amcası ve aynı zamanda hocası olan Ebubekir Efendi’ye refakat ediyordu. Ömer Lütfi 1866 yılında Türkiye’ye geri dönüp Güney Afrika’daki hatıralarını kaleme alacaktı ki; bu eser, Güney Afrika Tarihi için de çok mühim ve nadir bir kaynak kabul edilir. Ömer Lütfi, bu hatıratında ilk olarak Ebubekir Efendi’nin Wale ve Bree caddelerinin kesiştiği köşede bir okul açtığını kaydeder. İşte tarihçilerin genel olarak kaynak gösterdikleri yer, Ömer Lütfi’nin bu eserindeki bilgiden ibarettir. Buna rağmen bu okulun koordinatlarıyla ilgili kati bir bilgi, hiçbir kaynakta mevcut değildir. Wale ve Bree caddelerinin kesiştiği dört ayrı köşe olduğundan, bu tam olarak tarifi kesin olmayan bir izah olmakta ve tarihçilerin şüpheli yaklaştığı bir konu olmaktan öteye gitmemekteydi.

Yazının devamını Yedikıta Dergisi Ekim (62. Sayı 2013) sayısından okuyabilirsiniz.