Orta Asya’dan çıkıp Anadolu’ya, oradan cihan devletine uzanan meşakkatli yolda, her daim belimizdeydi kılıç. O, savaş aleti olmanın çok ötesindeydi. Manası derin, sırtı pekti ve gayet keskindi. Kudret ve hâkimiyetin sembolüydü. Bir yüzü güç, iktidar, devlet, adalet, fazilet ve cengâverliği tesis ederken; diğer yüzü adaletsizliği, zulmü, küfrü ortadan kaldırırdı. Savaş meydanlarında yiğitlik ve cesaretin, barış zamanlarında merhamet ve adaletin sembolüydü kılıç. Yiğitlerin yâreni, zaferlerin haklı gururuydu. Bozkırdan esen rüzgârın yoldaşı, üç kıtaya yayılan hikâyenin sessiz, kesin ve keskin şahidiydi. At üstünde geçen destansı mücadelenin kahramanlarından biriydi…
Kendine has yapısı, üslup ve motifleriyle kılıç; kesici silahların en büyüğüdür. Düz kılıçların iki tarafı keskinken eğri kılıcın tek ağzı keskindi.
Osmanlı öncesi İslâm dünyasında, kullanıldığı yere göre değişen, kırktan fazla kılıç türü vardı. En çok rağbet gören kılıçlar; Hind, Kırgız, Yemen ve Dımaşk (Şam) kılıçlarıydı. Osmanlıların Şam işi kılıçları çokça kullandığını biliyoruz. Öyle ki Fatih Sultan Mehmed, Osmanlı’nın ilk kılıçhanesine, “Dımaşkhane” ismini vermişti.
Ortaçağ Müslüman âleminde ayrıca Süleymaniye, Übülle (Irak), Basra, Kirman, Kum, Horasan, Gazne, İsfahan, Kahire (Mısrî), Tuleytula (Toledo), İşbiliye (Sevilla) ve Gırnata (Granada) kılıçlarının da meşhur olduğu bilinir. Kaynaklarda ayrıca Kal‘î, Mirrîhî, Selmânî, Müvellid, Bahrî, Hanîfî, Nerm Âhen, Çinî, Rusî, Hazarî, Rûmî, Frengî, Süleymânî, Şâhî, Alâî, Keşmîrî, Kabûrî, Mısrî, Nesîbî ve Karâcûrî denilen kılıç çeşitlerinden bahsedilir.
Kılıç yapmak zor zanaattır; emek ister, ustalık ister. Ehil olmayana vermemek gerektiği gibi, yine ehil olmayana da yaptırmamak gerekir. Nasıl yapıldığı hakkında günümüze ulaşmış hacimli bir eser maalesef yok. Ufak tefek bilgi kırıntıları mevcut, o kadar. Yapılış sırrı, ustalarıyla birlikte tarihin sayfalarında sır olup gitmiş.
Zamanımıza kalan bilgiler şu şekilde: İtina ile hazırlanan demir, tavlanarak dövülür. Dövülerek şekillenen namlu, bakır ve kurşundan yapılmış suyla ıslatılarak zımparalanır. Parlatılan namlu, suyla soğutularak çelik hâline getirilir. Çelik, ustaların ellerinde istenen şekle dönüşür. Ustanın mahareti, kılıcın sağlamlığında ve keskinliğinde zuhur eder. Daha sonra kabza ve balçak kısmı takılır. Yapılırken çekilen her meşakkat, cenk meydanında kullanılırken kolaylığı celb eder.
Yazının tamamını Yedikıta Dergisi 138. sayısından (Şubat 2020) okuyabilirsiniz.
Selçuklu sultanlarının Haremeyn’e olan bağlılıkları ve İslâm ümmetine hizmet etme arzusu, her şeyin üzerinde olmuştur.…
Çanakkale’de bir yanda düşmanla göğüs göğüse çarpışılırken, diğer yanda yakıcı sıcak, toz bulutları, sinekler ve…
Bir fotoğraf karesinin arkasında yer alan ifadeler, sadece bir fotoğrafı değil, o ânın içindeki bütün…
Tarihin en kudretli hükümdarlarından biri olan Sultan Süleyman Han’ın uzun ve zaferlerle dolu saltanatı, kudretinin…
Selçuklu döneminde sultanlarla birlikte vezirler ve önde gelen devlet adamları da mukaddes beldelere hizmet etmeyi…
Hac emîrliği, Abbasîler ve Selçuklular devrinde güvenliğin ötesinde siyasî ve dinî otoritenin de sembolü olmuştur.…