3 Kıta 7 İklimde İslâm Tarihinin İlk Hânedan Devleti Emevîler

Arap kabilelerinin en şereflisi Kureyş, onun içinde de en üstünü Abdimenafoğulları idi. Onların içinde de Benî Abd-i Şems (Abd-i Şemsoğulları) ile Benî Hâşim (Hâşimoğulları) diğerlerinden daha itibarlıydı. Kureyşliler de tereddüt etmeden bu iki soyun reisliğini kabul ederdi. 

Cahiliye devrinde, adını Abd-i Şems’in oğlu Ümeyye’den alan Ümeyyeoğulları’nın (Emevîler) kuvveti ve nüfuzu daha fazla idi. Fakat Hâşimoğulları’ndan Abdülmuttalib’in Zemzem kuyusunu kazması, hacılara su vermesi ve güzel ahlâk sahibi olması daha da büyük şan ve nam kazanmasına sebep oldu.

İslâmiyet’ten sonra Hâşimoğulları’nın çoğu Medine-i Münevvere’ye hicret edince Mekke-i Mükerreme’de meydan Ümeyyeoğulları’na kalmıştı. Bedir Savaşı’ndan sonra da Mekke-i Mükerreme reisliği, Ümeyyeoğulları’ndan Ebû Süfyan’a kaldı.

Mekke-i Mükerreme’nin fethinde Ebû Süfyan ve oğulları İslâm ile müşerref olunca, Müslümanlar indinde hürmet ve itibar buldular. Hazret-i Ebûbekr-i Sıddık (r.a.) onları, çeşitli muharebelerde vazifelendirdi ve bir dereceye kadar kendilerine şeref verdi. Sonra Ömeru’l- Fârûk (r.a.) Hazretleri onları Şam’a gönderdi. Ebû Süfyan’ın (r.a.) büyük oğlu Yezid’i (r.a.) Şam sancağına kumandan tayin etti. Yezid’in (r.a.) vefatından sonra yerine kardeşi Hazret-i Muaviye’yi (r.a.) vazifelendirdi.

Hazret-i Osman (r.a.) halife olunca diğer fethedilen Suriye sancaklarını birer birer Hazret-i Muavive’ye (r.a.) bağladı.

Hazret-i Osman’ın (r.a.) şehid edilmesi üzerine Hazret-i Ali (r.a.) halife seçildi. Hazret-i Ali’nin şehid edilmesi ve akabinde yaşanan iç karışıklıklardan sonra Hazret-i Muaviye (r.a.) bütün Müslümanları sancağı altında topladı. Böylece yaklaşık 90 yıl Müslümanları idare edecek olan Emevî Devleti kurulmuş oldu (Hicrî 41/Miladî 661).

Emevî halifelerinin ilki olan Hazret-i Muaviye (r.a.), Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) vahiy kâtipliğini yapmış ve iltifatına mazhar olmuş bir zattı. Onun hilafetiyle beraber İslâm tarihinde yeni bir devir başlamış oldu. Hazret-i

Muaviye (r.a.) ülkede siyasî istikrarı sağladıktan sonra uzun süreden beri durmuş olan fetihleri yeniden başlattı. Onun zamanında Müslümanlar yeniden kuvvet buldu. Suriye orduları, Bizans hâkimiyetindeki Anadolu ve Ermenistan; Irak orduları, Horasan, Mâverâünnehir ve Sind; Mısır orduları da Kuzey Afrika topraklarında üç koldan ilerlemeye başladılar.

Hazret-i Muaviye (r.a.) devrinde Emevî topraklarına dikkatle bakılırsa devlet, bir kartal kuşuna benzerdi. Başı Hicaz, kalbi Şam olup, Mısır ve Irak üzerine birer kanadını atmış ve ayaklarını Anadolu’ya uzatmış idi. Mısır ve Irak valileri güçlü kuvvetli birer hükümdardı. Şam ise hilafet ve devlet merkezi olup diğer eyaletlerden daha kuvvetliydi. Hicrî 56 senesinde Hazret-i Muaviye, oğlu Yezid’i yerine veliaht tayin etti. Bizzat Hicaz’a giderek Mekke-i Mükerreme ve Medine-i Münevvere halkından bu konuda biat aldı. Kısa bir süre sonra da vefat etti. Ardından oğlu Yezid, Şam’da hilafet makamına oturdu.

Kapak dosyasının devamını Yedikıta Dergisi 145. sayısından (Eylül 2020) okuyabilirsiniz.