Temizliğin Zarafeti Sanatın İnceliği İbrikler

Türk sanatının bir kolu olarak gelişen madenî eserler, Osmanlı devrinde zirveye ulaşmış, maden sanatı içerisinde mühim bir yere sahip olan ibrikler ise çeşitli form ve bezemelerle gelişerek estetik güzellikleriyle bir devre damgasını vurmuştur. Temizliğin ve tasarrufun sembolü de olan ibrikler, eskiden evlerin en sık kullanılan eşyalarından biridir…

Geçmişte temizlik kültürünün öğelerinden birisi olan ibrik, el yüz yıkamak ve abdest almak için su dökmeye mahsus uzunca bir emziği ile sapı olan; karınlı ve ince boyunlu, üzerinde figürler ve süslemeler bulunan bir su kabıdır. İbrikler, tabanlarında yere doğru genişleyen düz kaide, gövde kısımları oval, gövdeden yukarı doğru uzanan ince uzun boyun ve boyundan gövdeye doğru “S” kıvrımı şeklinde uzanan sap, gövdeden geniş başlayarak yukarıya doğru daralan huni biçiminde emzik kısımları olarak yapılmıştır.

İbrik Çeşitleri

Kullanıldığı yerlere göre ibriklerin çeşitleri şöyledir:

  • Helâ için kullanılan abdesthane ibrikleri
  • İbadet maksadıyla kullanılan abdest ibrikleri
  • Zemzem ikramı için yapılan zemzem ibrikleri
  • Kadınlar için hususi olarak imal edilen zenne ibriği
  • İhtiyarlar ve hastalar için yapılan küçük ebatlı başucu ibriği
  • Misafirler için kahve ve su ibriği
  • El yıkama için evin içinde kullanılan ibrikler

İbriklerde Kullanılan Maden ve Alaşımlar

Çoğunlukla bakırdan yapılmıştır. Bakır haricinde pirinç, bronz, tunç, altın, gümüş ve demir ibrikler yapılmıştır. Az da olsa pişmiş topraktan ve camdan yapılmış olanları da vardır.

Yazının tamamını Yedikıta Dergisi 128. sayısından (Nisan 2019) okuyabilirsiniz.

Kayıhan Çağlar

Recent Posts

Ölüm Yürüyüşünden Zaferle Dönenler Kore’de Türk Esirleri

Kore Savaşı'ndaki Türk askerin disiplin ve dirayeti, Amerikan ordusunun oldukça dikkatini çekmiş ve araştırma konusu…

1 hafta ago

Bizans’ta Katalan Komutan Roger de Flor

Roger de Flor... Kimi zaman iyi bir kumandan, kimi zaman bir hain olarak anıldı. Bir…

1 hafta ago

Dağlardan Çöllere Uzanan Serinlik: Buz Ticareti ve Karcılar

Tarih kitapları, kar hakkında bilgi verirken daha çok onun olumsuz rolünden bahsederler ve bu konuya…

1 hafta ago

Ortamahalle’den Ortahisar’a Trabzon Günlüğü

Şimdi bu dönüşümün ortasında, eski ve yeni Trabzon arasında bir köprü kurarak; anılarımı ve şehri,…

1 hafta ago

İsmi Satır Aralarında Kalmış Bir Büyük Hattat Akşemseddinzâde Mehmed Zeynüddin

Bazı mürekkepler vardır ki çok iz bıraksalar da kendileri görünmezler. İsimleri satır aralarında gizli kalmış,…

1 hafta ago

İlimle Yükselen Medeniyet Selçuklular

Tarih sahnesinde öyle devirler vardır ki yalnızca kılıçla değil, kalemle de hüküm sürülür. Selçuklu asrı,…

1 hafta ago