Temizliğin Zarafeti Sanatın İnceliği İbrikler

Türk sanatının bir kolu olarak gelişen madenî eserler, Osmanlı devrinde zirveye ulaşmış, maden sanatı içerisinde mühim bir yere sahip olan ibrikler ise çeşitli form ve bezemelerle gelişerek estetik güzellikleriyle bir devre damgasını vurmuştur. Temizliğin ve tasarrufun sembolü de olan ibrikler, eskiden evlerin en sık kullanılan eşyalarından biridir…

Geçmişte temizlik kültürünün öğelerinden birisi olan ibrik, el yüz yıkamak ve abdest almak için su dökmeye mahsus uzunca bir emziği ile sapı olan; karınlı ve ince boyunlu, üzerinde figürler ve süslemeler bulunan bir su kabıdır. İbrikler, tabanlarında yere doğru genişleyen düz kaide, gövde kısımları oval, gövdeden yukarı doğru uzanan ince uzun boyun ve boyundan gövdeye doğru “S” kıvrımı şeklinde uzanan sap, gövdeden geniş başlayarak yukarıya doğru daralan huni biçiminde emzik kısımları olarak yapılmıştır.

İbrik Çeşitleri

Kullanıldığı yerlere göre ibriklerin çeşitleri şöyledir:

  • Helâ için kullanılan abdesthane ibrikleri
  • İbadet maksadıyla kullanılan abdest ibrikleri
  • Zemzem ikramı için yapılan zemzem ibrikleri
  • Kadınlar için hususi olarak imal edilen zenne ibriği
  • İhtiyarlar ve hastalar için yapılan küçük ebatlı başucu ibriği
  • Misafirler için kahve ve su ibriği
  • El yıkama için evin içinde kullanılan ibrikler

İbriklerde Kullanılan Maden ve Alaşımlar

Çoğunlukla bakırdan yapılmıştır. Bakır haricinde pirinç, bronz, tunç, altın, gümüş ve demir ibrikler yapılmıştır. Az da olsa pişmiş topraktan ve camdan yapılmış olanları da vardır.

Yazının tamamını Yedikıta Dergisi 128. sayısından (Nisan 2019) okuyabilirsiniz.

Kayıhan Çağlar

Recent Posts

Reval Görüşmeleri (1908)

Haziran 1908’de Baltık Denizi kıyısındaki Reval şehrinde, İngiltere’nin kral ve kraliçesi ile Rusya’nın çar ve…

4 hafta ago

Cüzzamlılar

Avrupa’da yaygın olan cüzzam hastalığı, haçlıların Kudüs’ü işgaliyle başka coğrafyalarda da görülmeye başlamıştı. Bu hastalığı…

4 hafta ago

Betona Gömülen Hatıralar

Toprak, bir milletin hafızasıdır. O hafızanın en derin satırlarını ise mezar taşları yazar. Her biri…

4 hafta ago

Sakarya Nehri’nin Doğduğu Topraklarda Bir Osmanlı Mirası Mahmudiye ve Çifteler

Eskişehir’in doğusunda, Sakarya Nehri’nin sessiz pınarlarından hayat bulan verimli bozkırlarda, iki kardeş ilçe yükselir: Çifteler…

4 hafta ago

Fatih Sultan Mehmed Han’ın Sırtını Yasladığı Âlim Fenârîzâde Ali Çelebi

Sultanların saltanatına değer katan seçkin âlimlerden biri de, Sultan Fatih’in en büyük destekçilerinden Fenârîzâde Ali…

4 hafta ago

Timur Han’ın Hindistan Seferi

Ordusu, müneccimlerin vereceği haberi beklerken o, okuduğu âyet-i kerîmelerle askerlerine en büyük dayanağı sağlamıştı…

4 hafta ago