Biliyorsunuz, günümüzde olduğu gibi geçmişte de birçok yenilik, İstanbul’da başladı. Deniz, demir ve kara yolu taşımacılığının ilk vasıtaları gibi ilk taksiler de bu şehirde görüldü. İstanbul’un dar sokak ve caddelerinde boy göstermeye başlayan taksilerin sayısı giderek artınca, belli bir nizam altına alınarak bunlara taksimetre takmak, kaçınılmaz oldu…
Dünyanın hemen her yerinde, taksilerde taksimetre kullanılır. Bu husus, müşteri ile taksi şoförü arasındaki münasebetlerin ciddi şekilde cereyanı ve herhangi bir aldatma yahut aldanmaya sebebiyet vermemek için düşünülmüş bir çaredir. Yoğun şehir trafiğinde bir yerden bir yere daha hızlı gidebilmek için tercih edilen taksiler, kullananlar için kolaylık gibi görünse de bunun bir bedeli vardır. Hâliyle bu seyahat sırasında yakıt masrafı ve hususî taşımadan dolayı, taksiciye belirli bir ücret ödenir.
Ödenen miktarın adilane olması için taksimetre uygulaması, Avrupa’da daha önceleri başlamış, İstanbul’a ise 1926’da gelmiştir. İlk defa hayata geçirilen taksimetreli yolcu taşıma uygulaması hakkında, Türkiye’nin ilk belediyecilik dergisi olarak da bilinen İstanbul Şehremaneti Mecmuası, tarifelere ve uygulamaya dair detaylı bilgi vermektedir.
Taksi taşımacılığında standartlaşmayı sağlayan ilk adım olan bu gelişme, Heyet-i Fenniye tarafından 1 Mart 1926 tarihli kanunun 59. maddesi olarak “Taksimetreli Otomobil Tarifeleri Hakkında” başlığıyla yayınlanmıştır. Maddede tarife şu şekilde belirtilmiştir:
“Otomobil taksimetrelerinin faydaları ve bu uygulamanın halka tebliği için şubelere birer tane münasip görülmüştür. Bundan başka her adedi 100 para mukabilinde şoförlere ve sair isteyenlere dağıtılmak üzere bu tarifelerden yeteri miktarda soğuk damga ile damgalanarak gönderileceği belirtilmiştir. Bunlar yerlerine ulaştıktan sonra muhasebe ve belediye zabıtaları mevkileri vasıtasıyla satışı ve şoförlerin birer tane edinmelerinin gerekli olduğu beyan edilmiştir.”
Belediye tarafından bildirilen bu maddenin detaylarını, İstanbul Şehremaneti Mecmuası’nda görüyoruz. Burada anlatıldığı üzere; 1926 senesi Kânûnusânîsi’nin (Ocak) ikinci Cumartesi günü, İstanbul’daki otomobillere ilk taksimetre yerleştirme merasimi, Otomobil Şoförleri Cemiyeti’nin Beyoğlu-Taksim’de yer alan cemiyet binasında icra edilmiştir.
Yazının tamamını Yedikıta Dergisi 150. sayısından (Şubat 2021) okuyabilirsiniz.
Bir tarafta tarihin tozlu sayfalarına karışan, yıkılan, yakılan ve raflarında insanlığın hafızasını saklayan eski zaman…
Ücretsiz olarak erişim sağlayabileceğiniz en meşhur dijital arşiv ve kütüphaneleri sizler için derledik…
Orta Çağ’ın karanlık ve bilinmezliklerle dolu dünyasında, tüccarlar ve seyyahlar, yalnızca zorlu yolculuklarla değil, aynı…
Timur ordusu, savaş meydanlarında geçen otuz yıl boyunca hiç yenilgi yüzü görmemiş, âdeta durdurulamaz bir…
Kütüphaneler artık raflarla sınırlı değil. Elektronik kaynaklardan yapay zekâ destekli arşivlemeye, kütüphaneciliğin sınırları yeniden çiziliyor.…
Kütüphanelerdeki dijital dönüşüm ülkemizde olduğu gibi tüm dünyada da devam ediyor. Bilginin dijital ortama aktarılma…