Categories: Osmanlı Tarihi

Denizyolu Yoksa Demiryolu Var

Demiryolları hâlâ şehirlerin ulaşım ağının en temel unsurlarıdır. Bu metal ağlar, devletler için savaşta da barışta da her zaman bir çıkış yolu ve kolaylık olmuştur. Nitekim, İstanbul’a ilk defa elektrik sağlayan Silahtarağa Santrali’nin kömürü Harb-i Umumi sebebiyle denizyoluyla temin edilemeyince, devreye demiryolu sokulmuştu…

İstanbul’da yolcu taşımak üzere ilk raylı sistem, 19. yüzyılın ikinci yarısında hizmete girdi. 5 Ocak 1871’de “Yenikapı-Florya”, ertesi sene de “Sirkeci-Yenikapı” ve “Florya-Hadımköy” arasında uzanan demiryollarının inşa edilmesiyle birlikte, 1875 yılından itibaren İstanbul’un Avrupa yakasında, Marmara güney sahilini takip eden “Sirkeci-Küçükçekmece” parkuru üzerinde düzenli banliyö trenleriyle alternatif bir seyahat dönemi başladı. Bu hat üzerinde Sirkeci, Kumkapı, Yedikule, Bakırköy, Yeşilköy ve Küçükçekmece olmak üzere toplam 6 istasyon bulunmaktaydı.

22 Eylül 1872’de “Haydarpaşa-Pendik” arasında buharlı banliyö trenleri çalışmaya başladı. Bunu 1 Ocak 1893’de Pendik-Gebze-İzmit uzantısı izledi.

Şehrin her iki yakasında Marmara sahillerine paralel ilerleyen bu iki aks dışında ayrıca İstanbul’un yakın çevresinde Beykoz-Akbaba (1917), Terkos-Karaburun ve Hereke Fabrikası-Yük İskelesi (19. yy) arasında küçük ölçekli dekovil hatları inşa edildi. Bunlardan Beykoz hattı, 1. Dünya Savaşı sırasında Rus donanmasının Boğaz’ın Karadeniz ağzına mayın döşeyerek Osmanlı savaş gemilerinin çıkışını engellemesi üzerine, deri ve kundura fabrikasına kömür nakletmek amacıyla kurulan demiryolu hattıdır. Rusya savaştan çekilince, ocaklardan Beykoz’a kömür nakline gerek kalmaması üzerine sözkonusu hattın kullanımına son verildi ve yalnızca fabrika sınırları dâhilinde malzeme aktarımıyla ilgili işlerde kullanıldı.

Yazının devamını Yedikıta Dergisi 87. sayısından (Kasım 2015) okuyabilirsiniz.

Akın Kurtoğlu

Recent Posts

Buhara’dan Bursa’ya Uzanan Gönül Köprüsü Emir Sultan Hazretleri

Tasavvufun derinliklerinde yoğrulmuş, ilim ve hikmetle mücehhez velî ve Peygamber neslinden olan Emir Sultan Hazretleri’nin,…

7 gün ago

Osmanlı’nın Sanayi Mirası Feshane Bugün Sanat Kültür Merkezi

Bir zamanlar Osmanlı’nın sanayi hamlelerinden biri olarak kurulan ve yıllarca Eyüpsultan’ın silüetinde mütevazı duruşuyla varlığını…

7 gün ago

İbadet Tahtı Hünkâr Mahfili

Yüzyıllar boyunca nice padişahlar, nice vezirler; camilerde zafer öncesi ellerini kaldırıp dua etmiş, cemaatle aynı…

7 gün ago

Doğu’yu Fotoğraflayan Batılı Paul Nadar

Nadarlar, dünya fotoğrafçılığının seyrine damga vuran bir aile. Paul Nadar da fotoğrafçı babanın fotoğrafçı oğlu.…

7 gün ago

Hattat Ârif Hikmet Bey ve Hatt-ı Sünbülî’nin İzinde

Bu makalemizde Ârif Hikmet’in hem sanat anlayışına hem de Hatt-ı Sünbülî’nin tasavvufî estetiğine göz atıyoruz…

7 gün ago

Aziz Emanet Kadın

İslâm’da kadın, yalnızca bir birey değil; rahmetin, şefkatin ve faziletin timsalidir. Cahiliye devrinin karanlığını vahyin…

7 gün ago