Osmanlı Tarihi

Osmanlı’nın Manevî Önderleri

Devlet yapısının kurulmasında büyük hizmetleri görülen ve bu bakımdan Osmanlı Devleti’nin manevî önderlerinden olan Şeyh Edebâlî, 1326’da 125 yaşlarında iken Bilecik’te vefat etti. Osman Gazi, kendisinden üç ay önce vefat eden kayınpederi Şeyh Edebâlî ile onun arkasından vefat eden eşi Mal Hatun’u eski Bilecik şehrinin kurulduğu vadinin sırtında çevreye hâkim kayalık bir tepenin üzerinde defnetti.

Orta Asya’nın uçsuz bucaksız bozkırlarını aşıp Anadolu’nun batı uçlarındaki ova ve yaylaklara gelip yerleşen “dört yüz çadırlık bir aşiretin” kısa zamanda düzenli bir devlet ve ordu teşkilâtı ile tarihe altın harflerle yazılmasının ardındaki sır, sadece bilek ve kılıç gücünde saklı değildir. Bunun sırrı, Orta Asya’dan gelen devlet tecrübesinin İslamiyet’le birleşerek yeni bir ruh kazanması ve yeryüzünde adaleti sağlamak düşüncesinde saklıdır.

Osmanlıların bir uç beyliği olarak Söğüt civarına yerleşmesiyle ve Selçukluların da devrini tamamlamasıyla birlikte her taraftan gelen İslam âlimleri, hizmet için Osmanlı’ya katılmış ve meşru güç olarak Osmanlıları kabul etmişlerdir. Bu âlimlerin nesilden nesile intikal ettirdiği tasavvufî müesseseler; kuruluş devrinde devlet ve toplum hayatının temelini oluşturmuş, yükseliş devrinde ise dünyaya sunulan medeniyetin oluşmasında çok büyük katkılar sağlamıştır.

Osman Gazi, beyliğin başına geçtiği zaman, etrafı Şeyh Edebâlî, Şeyh Mahmûd, Ahî Şemsüddîn, Dursun Fakîh, Kâsım Karahisârî, Şeyh Muhlis Karamânî, Âşık Paşa, Elvân Çelebi gibi ilim ve irfan sahibi büyük şahsiyetler ile dolmuş ve devlet manevî bir temel üzerine bina edilmişti. Bu manevî temel, maddî temellerle daha da sağlamlaştırılmıştır. Devletin kurucusu Osman Gazi, uç beyliği olmanın avantajlarını çok iyi kullanarak uç beyliğinden uçsuz bucaksız ovalara ve denizlere açılan yolun ilk rotasını çizmiş; fethedilen yerlerin idarî taksimatını yapıp buralara subaşı, dizdar ve kadı tayin ederek, adaletle kanunlara riayeti sağlamıştır. Böylece merkezden taşraya devlet teşkilatı ve müesseseleri sistemli bir şekilde kurulmaya başlamıştır.

Yazının devamını Yedikıta Dergisi Aralık (16. Sayı 2009) sayısından okuyabilirsiniz.

Ebul Faruk Önal

Recent Posts

Ölüm Yürüyüşünden Zaferle Dönenler Kore’de Türk Esirleri

Kore Savaşı'ndaki Türk askerin disiplin ve dirayeti, Amerikan ordusunun oldukça dikkatini çekmiş ve araştırma konusu…

3 hafta ago

Bizans’ta Katalan Komutan Roger de Flor

Roger de Flor... Kimi zaman iyi bir kumandan, kimi zaman bir hain olarak anıldı. Bir…

3 hafta ago

Dağlardan Çöllere Uzanan Serinlik: Buz Ticareti ve Karcılar

Tarih kitapları, kar hakkında bilgi verirken daha çok onun olumsuz rolünden bahsederler ve bu konuya…

3 hafta ago

Ortamahalle’den Ortahisar’a Trabzon Günlüğü

Şimdi bu dönüşümün ortasında, eski ve yeni Trabzon arasında bir köprü kurarak; anılarımı ve şehri,…

3 hafta ago

İsmi Satır Aralarında Kalmış Bir Büyük Hattat Akşemseddinzâde Mehmed Zeynüddin

Bazı mürekkepler vardır ki çok iz bıraksalar da kendileri görünmezler. İsimleri satır aralarında gizli kalmış,…

3 hafta ago

İlimle Yükselen Medeniyet Selçuklular

Tarih sahnesinde öyle devirler vardır ki yalnızca kılıçla değil, kalemle de hüküm sürülür. Selçuklu asrı,…

3 hafta ago